Çocuk büyütmek, onu düzgün bir şekilde yetiştirmek tahminen de bu dünyadaki en güç işlerden biri… Ebeveynler bunu başarmak için çok gayret sarf …
Çocuk büyütmek, onu düzgün bir şekilde yetiştirmek tahminen de bu dünyadaki en güç işlerden biri… Ebeveynler bunu başarmak için çok gayret sarf ediyor, kimi vakit kendilerini bile ihmal ediyor. Her şeyin olduğu üzere çocuk yetiştirmenin de doğruları, yanlışları var. Ebeveynlerin çocuk yetiştirmede gerçek sandığı yanlışları DoktorTakvimi.com uzmanlarından Psk. Seyhan Türkmen Yalım anlattı.
Bir bebek dünyaya geldiğinde onu en çok sevebilecek, en çok yarar sağlayacak şahıslar kuşkusuz ebeveynleridir. Ebeveynler, ellerindeki imkanlarını çocuklarına yararlı şekilde kıymetlendirir. Uykusuz gecelerin akabinde işe masraflar, kendi keyif aldıkları pek çok aktivitelerden feragat ederler, yorgun geldikleri işten sonra çocuklarını eğlendirir, onlarla ilgilenirler. Hedefleri zarurî haller dışında daima çocuklarıyla bir arada olmaktır. Fakat çok kıymetli bir noktayı gözden kaçırırlar… Kalp, birinci evvel hangi organa kan pompalar? Beyin… Akciğerler… Hayır! Kalp birinci evvel kendine kan pompalar! Şayet kendine kan pompalamazsa öbür hiçbir organa kan pompalayamaz. Ebeveynlikte de böyledir, kendinizi ihmal eder, mutsuz olursanız bu durum çocuklarınızı da yansır.
DoktorTakvimi.com uzmanlarından Psk. Seyhan Türkmen Yalım, günümüz ebeveynlerinin çocukları için en iyiyi, en ülkü olanı hedefledikleri için iş, ömür gerilimleri arasında keyif alabilecekleri bir aktiviteye yarım saat bile vakit ayıramadıklarının altını çiziyor. Bunun sonucunda farkında olmadan kişinin negatif gücüyle konuttaki bebeği, çocuğu ile keyifli vakit geçirdiğini düşündüğüne dikkat çeken Psk. Yalım, “Halbuki orta sıra kendisi için vakit ayırdığı; açık havada yürümek, bir dostla kahve içmek üzere keyif alabileceği aktivitenin akabinde konuta döndüğünde çocuğu ile daha kaliteli vakit geçirebilir. Bu durumu çocuğunu gücünden bile gözlemleyebilirsiniz. Olağanda huzursuz, huysuz olan çocuk, ebeveyninden gelen olumlu güçle daha rahat olur” diyor.
Bebeğiniz ağlıyorsa onunla şefkatli ve sakin bir ses tonuyla konuşun
Ebeveynlerin en çok yanıldığı bahislerden biri de “Bebektir anlamaz” düşüncesi… Meğer bir bebek, anne karnından itibaren etrafında gelişen pek çok mevzuyu şuur seviyesinde anlamlandıramasa da duygusu ve bilgisiyle bilinçaltına kayıt eder. Ebeveynler, kaza, kavga, şiddet, taşınma, evlat edinme, mevt üzere olaylar için çocukları ismine “Küçüktü hatırlayamaz, anlamaz” dese de bu olayların tümü çocuğun bilinçaltında kayıtlıdır. Bir bebeğin dünyaya geldiğinde etrafını bir yetişkinden daha fazla tanımlamaya çalıştığını söyleyen Psk. Yalım, bu durumu şöyle açıklıyor: “Örneğin; bir bebek alıştığı rutinin dışına bir günden fazla müddetliğine çıktığında gerilime girer. Hatta bu yüzdendir ki bir bebek ailesiyle tatile gittiğinde, uyku tertibi, yemek nizamı bozulabilir ya da hastalanabilir. Anlamaz diye bakılan bebek, rutinin dışına çıktığı için gerilime girmiştir. Burada ebeveyni, bebeğine şefkatli ve sakin bir ses tonuyla onun korkusunu anladığını söz edebilir. Beşerler gerilimli olduğunda bedeninde adrenokoortikotropik hormon (ACTH) ismi verilen bir gerilim hormonu salınır. Bebekler içgüdüsel olarak bu hormonu vücudundan atabilmek, rahatlayabilmek için ağlar. Bir bebek de şayet fizikî gereksinim (açlık, altı ıslaklık, ağrı sancı ateş) dışında, gerilim kaynaklı ağlıyorsa ebeveynin şefkatle bebeğinin sakinleşene kadar kendini regüle etmesine fırsat vermesi gerekir. Bunu dikkatini öteki şeylere çekmek, gezdirmek, üzere çocuğun ağlamasını bastırmak yerine şefkatle konuşarak bebeğini korkmuş olduğunu, onun hissini anladığını onunla konuşarak, tensel temas etmesi çocuğunun inançta olduğunu bebeğine hissettirmesi gerekir.”
Çocuklar deneyimleyerek öğrenir
Dünyaya getirdikleri bebek büyüdükçe ebeveynlerin baş etmekte zorlandıkları mevzular da değişiyor. Bunların başında yemek reddi, uyku, tv tablet mühleti, oyuncaklarını toplamak, parktan konuta gitmek istememek, kreşe gitmek istememek inatçılık üzere bahisler geliyor. Kimi vakit ebeveynler çocuklarına neyin, niye yapılması gerektiğini, neler olabileceğini sabırla anlattığı halde sonuç alamıyor. Çocuk tekrar birebir istenmeyen davranışları sergileyebiliyor. DoktorTakvimi.com uzmanlarından Psk. Seyhan Türkmen Yalım, bu durumun çocukların bağlantı lisanının sözler olmamasından kaynaklandığını anlatıyor: “Çocuklar somut düşündükleri için sözel sözleri anlayamazlar, yetişkin uzun uzun anlattığında çocuğun anladığını zanneder. Halbuki çocuklar deneyimleyerek öğrenir! Bir çocuğa tekraren “Sıcak dokunma yanarsın” desek de ancak çocuk tekrar yeniden o sıcak objeye dokunmaya çalışır. Burada ebeveyn kendi denetiminde çocuğunun elini tutarak o sıcağı deneyimlemesine fırsat vermelidir. Çocuğun o objenin tehlikeli olduğunu deneyimleyerek öğrenmesi ebeveyni tarafından tekraren anlatılmasından daha tesirlidir.”
Bir çocuğa hudut koymamak ona yapılabilecek en büyük kötülüktür
Psk. Yalım, ebeveynlerin çocuklarına 24 aylık olduktan sonra hudut koymaya başlayabileceğini söylüyor. Hudutlar ve bu sonlardaki kararlılığın çocuğun kendini inançta hissetmesini sağlayacağının altını çizen Psk. Yalım, “Bir çocuğa hudut koymamak ona yapılabilecek en büyük kötülüktür. Bir ebeveyn bir gün çocuğun sevmediği bir yemeğin yerine alternatif yemek yapabilirken öbür bir gün o yemediği için çocuğuna kızabilir. Zira insanın tabiatı gereği bazen ebeveynin hisleri da doğal olarak istenmeyen düzeylere ulaşabilir. Bunun önlenmesi için hudutların olması ve bunda istikrar sağlanması gerekir” diyor.
Kurallar üç adımda öğretilir
Çocukla bir kriz yaşandığında nizamın sağlanması için kuralları öğretmenin üç adımı olduğunu belirten DoktorTakvimi.com uzmanlarından Psk. Seyhan Türkmen Yalım, birinci adımı aynalama yani ebeveynin o olaya çocuğun zihninden bakması basamağı olarak açıklıyor. Neden dediğinizi yapmayı reddediyor, niye yapmak istemiyor, neden bu yansıyı veriyor üzere soruların çocuğun gözünden cevaplanması gerektiğini hatırlatan Psk. Yalım, kelamlarını şöyle sürdürüyor: “Cevapları tahminen bulduğunuzda çocuğunuza onu yargılamadan anladığınızı, onun lisanından tabir edin. Yargılanmadan anlaşıldığını hisseden her birey irtibat kapılarını açar. Burada çocuğa asla “Neden? Niye?” üzere sorular sormayın. Aynalama evresinde çocuğunuzu anladığınızı, kabul ettiğinizi hissettirseniz de ikinci etap olan hudut koymayı da ihmal etmeyin. Kendinden emin ve kararlı bir ebeveyn olarak en fazla bir cümlelik olması gereken kuralı da net bir tabirle belirtin. 3. adımda ise ona seçim yaptırın. Çocuğa ‘sen’ lisanı kullanarak negatif ya da olumlu seçim hakkı verilerek yaptığı seçimin sorumluluğunu deneyimlemesine imkan sağlayın. Şunu unutmayın ki ebeveyn çocuk arasında demokratik bir bağlantı yoktur. Hayatta gerçek ya da yanlış düzeneği şimdi belirli bir olgunlaşmaya gelmemiş bir çocuğun’ ben yalnızca çikolata yiyeceğim’ demesi üzerine ebeveynin onu tercihlerine müsaade vermesi üzere bir demokrasi beklenemez.”
Çocuğunuza seçim hakkı sunun
DoktorTakvimi.com uzmanlarından Psk. Seyhan Türkmen Yalım, bu üç adımı şöyle bir örnekle açıklıyor: “Yemekte ıspanak yaptınız lakin çocuğunuz ıspanak yerine makarna yemek istiyor. Bu durumda evvel onun penceresinden bakın. Örneğin ıspanak gözüne makûs görünüyor, kokusunu da sevmediğin için yemek istemiyorsun diyerek onu gerçeğini kabul edin. Akabinde hudut koyarak Bu ıspanaktan iki kaşık yemelisin” diyebilirsiniz. Seçim yaptırma etabından ise “Ya ıspanaktan iki kaşık yer ve gerisinden makarnayı yiyebilirsin. Ya da ıspanak yemez ve bu akşam sevdiğin şeyleri yemekten vazgeçersin. Hangisini seçiyorsun?” diyerek çocuğa yaptığı seçimin sorumluluğunu almayı deneyimletmelisiniz. Çocuklara anlaşıldığı hissettirilerek, kabul edilerek sonlar konmalı ve seçimler sunulmalıdır. Şayet çocuk yaptığı negatif seçim hakkını kullanıyorsa bunun da sorumluluğu çocuğa verilmelidir. Berbat anne babalık yoktur fakat makûs ebeveynlik vardır. Çocuklarımıza büsbütün düzgün niyetle yaptığımız yanlışsız bildiğimiz davranışlar onlara uzun vadede ziyan verebilir. Çocuklara hudut koymak lakin bu sonu olması gerektiği üzere koymak gerekir.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
