İnönü Üniversitesi’nde eğitim felsefesi ve bilim felsefesi alanında dersler veren Prof. Dr. Kemal Duruhan, Göbeklitepe’nin kaşifi Alman arkeolog Klaus Schmidt’in ören yerini “avcı toplayıcılar kurdu” teorisinde aceleci davrandığını belirterek, “Göbeklitepe’yi inşa edenler tarıma zaten aşina idiler ve yerleşik düzenleri de zaten vardı” ifadesini kullandı.
Duruhan, henüz onda bir buluntularıyla içerisinde birçok soru işaretini tam cevaplayamayan Göbeklitepe’nin devam eden araştırmalarla bu soruların çoğunu elimine edeceğini kaydetti. Bu soruların içinde en çok merak uyandıranın Göbeklitepe’yi kimlerin ve neden kurduğu olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Duruhan, bu sorunun yanıtını bulduğunu söyledi.
Duruhan, ‘na () yaptığı açıklamada, bugüne kadar yanıtsız olan sorunun cevabını şu sözlerle anlattı:
“Göbeklitepe’nin kaşifi Alman arkeolog Klaus Schmidt (emekleri takdire şayandır) 2014 yılında öldüğünde, ortaya attığı ‘Göbeklitepe’yi avcı toplayıcılar kurdu ve sonrasında burada medeniyet din ve tarım merkezli olarak gelişti’ düşüncesi henüz test edilmemişti. Sonraki araştırmalar, Göbeklitepe’de şölen düzenlerinin kurulduğu, yemek ve içki ikramlarının yapıldığı, yemek pişirme ve içki hazırlama düzeneklerinin olduğunu gösterdi. Ama bu düzenekler de yabani tahıllardan bu mamullerin elde edilebileceği fikrinden öteye götürmedi. Ta ki bir taş levhadaki bildirimi bizim görmemize kadar soru henüz cevapsızdı.”
Ören yerindeki taşlar üzerindeki ambar resimlerine değinen Duruhan, zumlayarak derinlemesine yaptığı incelemenin sonucunda ulaştığı tespitlerini şöyle dile getirdi:
“Altında dağ sıraları kuğular, cenaze töreni, birçok şey vardı. İki yanında oğlak ve kuş figürleri vardı. Önce özel ve kutsal bir dafı sembolize ediyor diye düşündüm. Sağ bir de hafif kabartma bir şeyler gözüme çarpıyordu. Zumlama tekniği ve mercekle büyüterek bakayım dedim ve orta iki ve son üçte de figürleri görmeye başladım. Net bir okumayla, bunlar birer ambardı ve çizimler net olarak pirinç kültivasyonunu gösteriyordu(bu belgelerden üç beş bin yıl eski olan Samsat Belören Kaya/Duvar çizimlerinde de yabani buğday hasadını ve pirinç kültivasyonunu görmüştük zaten). Bu nedenle şaşırmadık.
Artık açık ve net olarak anlaşılmıştı; Göbeklitepe’yi avcı ve toplayıcılar inşa etmemişti. Klaus Schmidt teori atmak için erken davranmıştı. Burayı inşa edenler tarıma zaten aşina idiler ve yerleşik düzenleri de zaten vardı.”
Sağdan Sola;
Ambar 1:
Üstte: Sekilemiş arazide pirinç ekimi
Altta: Tablalarında büyüyen pirinçler.
Ambar 2:
Sağdan sola çapraz bütün bir pirinç bitkisi-kökten başağa-
Sol taraftan iki boş kök yuvasından sağdaki pirinç köküne mızrak benzeri söküm aleti ile hamle.
Ambar 3:
Altta: Pirinç başağı ve yaprağı
Üstte: Yere serilmiş pirinç başakları.
