10 yıl öncesine nazaran giysilerimizi yüzde 40 daha az giyerken, her 5 modül kıyafetten 3’ü yalnızca 1 yıl içinde çöplüklere gidiyor. Dokumacılık …
10 yıl öncesine nazaran giysilerimizi yüzde 40 daha az giyerken, her 5 modül kıyafetten 3’ü yalnızca 1 yıl içinde çöplüklere gidiyor. Dokumacılık çöpleri nedeniyle her yıl milyarlarca dolar bedel kaybediliyor. Fakat geri dönüştürülmüş gereçlerin, eko ambalajların kullanılması, ikinci el satın almanın artmasıyla dokuma çöplüğünün önüne geçmek mümkün. Dünyada ünlü birçok giysi markası, sürdürülebilir moda teknolojilerine odaklanırken sürdürülebilir moda, tüketiciler için de satın almada değerli bir etken haline geliyor. Bu kapsamda bitkisel deriler, 3 boyutlu numuneler, sanal giyinme tecrübeleri, talep üzerine üretim… üzere teknolojiler önümüzdeki yıllarda giysi kesiminin vazgeçilmezi olacak.
5 modülden 3’ü çöpe
İklim krizinin birçok dalı değişme zorladığını belirten Hanersman Danışmanlık Kurucusu-Yazar Ecehan Ersöz, “Bu dalların başında da moda kesimi geliyor. Zira moda kesiminde önemli manada israf kelam konusu. Örneğin Küresel Fashion Agenda, giysi tüketiminin 2030 yılına kadar yüzde 63 artacağını kestirim ediyor. Ellen MacArthur Foundation raporu ise giysilerimizi 10 yıl öncesine nazaran yüzde 40 daha az giydiğimizi ve Birleşik Krallık’taki giysilerin yüzde 26’sının, sahibi artık istemediği için elden çıkarıldığını gösteriyor. Fast Fashion olarak tanımlanan Süratli Moda iş modeli, çok tüketimi teşvik ediyor ve çoğunluğu tek lifli materyallerden yapılmayan ve geri dönüştürülemeyen çok atık üretimine yol açıyor. Ellen MacArthur Vakfı’na nazaran, giysilerin yetersiz kullanımı ve geri dönüşüm eksikliği nedeniyle her yıl 500 milyar dolardan fazla kıymet kaybediliyor. Tekrar BBC Earth’e nazaran, dünya çapında binlerce farklı kimyasal kullanılarak 100 milyar giysi üretiliyor ve 5 modülden 3’ü yalnızca 1 yıl içinde çöplüklere gidiyor. Amerika Birleşik Devletleri’nde, dokumacılık çöplük atığı 2008’de 11 milyon tonun üzerindeydi” dedi.
Tüketici davranışını etkiliyor
Her ne kadar dokumacılıkta israf yaşansa da birçok tüketici bu mevzuda şuur seviyesi arttığını aktaran Ersöz, “Tüm bu aksiliklerin yanında olumlu gelişme ise tüketicilerin artan farkındalıkları ve moda eserleri için daha sürdürülebilir ve etik özelliklere yönelik talepteki artış. Örneğin Pulse of the Fashion Industry raporu, iştirakçilerin üçte birinin sorumlu uygulamaları nedeniyle giysi markalarını değiştirdiğini gösteriyor. McKinsey’e nazaran, tüketicilerin yüzde 60’ından fazlası, satın alırken çevresel etkiyi kıymetli bir faktör olarak görürken, Neilsen’e nazaran yüzde 66’sı sürdürülebilir şekilde üretilmiş eserler için daha fazla ödemeye istekli” diye konuştu.
Moda kesimi dönüşüyor
Giysi, aksesuar ve makyaj materyallerinin etrafa hassas bir şekilde üretilmesini, müşterilere ulaştırılması manasına gelen sürdürülebilir modanın büyüdüğünü kaydeden Ersöz, “Bu yaklaşımın temel gayesi ekosistemi korumak, kirliliği değerli ölçüde azaltmak, geri dönüşüm uygulamalarını teşvik etmek, yine kullanım ve daha az tüketim ile doğal kaynakların sorumlu kullanımını sağlamaktır. Modada sürdürülebilir uygulamalarına örnek olarak biyolojik olarak parçalanabilen kumaşların, geri dönüştürülmüş materyallerin, ikinci el satın almanın yahut eko ambalajların kullanılması verilebilir. Bir başka değerli nokta ise sürdürülebilirlik için, bu uygulamaların dizayndan üretime, paketlemeden ve dağıtıma kadar üretimin tüm basamaklarına dahil edilmesini gerektirir. Gelişen teknoloji bu uygulamaları hayata geçirmede moda dalına en büyük takviyesi vermekte. Bir müddettir tüketiciler ve perakendeciler, moda sanayisi tarafından üretilen muazzam ölçüdeki atığın daha fazla farkına vardıkça, israfı önlemek için yeni uğraşlar sarf ediliyor” tabirlerini kullandı.
Sanal giyinme deneyimi
Peki, teknoloji sürdürülebilir modayı nasıl destekliyor? Ersöz’ün verdiği bilgilere nazaran öne çıkan uygulamalar şöyle:
3 boyutlu sanal numuneler: Geçmişte eser numunelerinin tasarım ve alım satım ömür döngüsünde fizikî olarak varolması bir zorunluluktu. Bu numuneler hem tasarımcılara hem de perakende satın alma gruplarına eserin hakikat bir temsilini sağlarken, üretim öncesi son haline karar verilene kadar 20 yahut daha fazla numune gerektirebilirdi. Bununla birlikte, 3D teknolojisinin gelişimiyle, sanal numuneler hem tasarım hem de eser geliştirme basamaklarındaki materyal ve vakit israfını azaltan dijital bir yol oldu.
Alternatif dokumaların kullanımı: Dokuma eserlerinin üretiminde kullanılan materyallerin üretiminde son derece yüksek ölçüde su kullanılıyor. O denli ki bir pamuklu gömleğin yaratılması, bir kişinin 2,5 yılda içtiği kadar su gerektirebiliyor. Naylon ve polyester üzere sentetik gereçlerin üretimi sırasında ise daha az su kullanılsa da bu seferde tehlikeli sera gazları kelam konusu olabiliyor. Burada da moda ve dokumalar için geri dönüştürülebilir, yenilenebilir, tekrar kullanılabilir ve sorumlu bir şekilde tedarik edilen sürdürülebilir teknolojilerin geliştirilmesi alternatifler sunmakta. Kimi etraf dostu dokuma alternatifleri, geri dönüştürülmüş lifler ve ziraî atık eserlerden elde edilen lifleri içerir. Bu yeni dokumacılık eserleri, üretim sırasında daha az atık üreten, uzun mühlet dayanan ve biyolojik olarak parçalanabilen seçenekler sunabiliyor. Stella McCartney üzere dizayncılar, biyo bazlı kürk üzere yenilikçi materyaller kullanarak kapalı döngü ve sürdürülebilir iş modellerine öncülük ettiler. Bu yüzde 37 oranında bitki bazlı kumaş, klâsik sentetiklere nazaran yüzde 30’a kadar daha az güç ve yüzde 63’e kadar daha az sera gazı üretiyor. Ayrıyeten, Ananas Anam şirketinin ananas yaprağı lifinden ve mantarlardan yapılan bitkisel deri olan yenilikçi etraf dostu alternatifi de bahsetmeye kıymet. Yeniden alternatif gereç kullanımına başka bir örnekte Anke Domaske isimli Alman mikrobiyoloji öğrencisinin Üniversitede ‘Kendi Giysilerini Yetiştir’ projesinde süt, çay ve kahve çekirdekleri kullanması olmuştu.
Yüksek teknoloji materyaller ve vegan deri: Teknolojinin modayı sürdürülebilir hale getirmesinin öteki yollarından biri de hayvanların hayatlarını kurtarmaktır. Danışmanlık firması Grand View Research (GVR), hayvansız eserleri tercih eden tüketici sayısındaki artış ve hayvansız eserler üretmenin düşük maliyeti nedeniyle global yapay deri pazarının 2025 yılına kadar 85 milyar dolara ulaşacağını kestirim etmektedir.
Otomasyon ile talep üzerine üretim: Süratli moda yaklaşımı ile giysi üretip sonra satmak yerine, eserler sipariş edilir ve üretilir. Günümüzde tek ve küçük seri üretimin maliyeti üretimdeki otomasyon ve inovasyon ile azalıyor artık. Talep üzerine üretim ile azalan iadeler ve garantili satışlar sürdürülebilirliğe katkı sağlıyor. Yeniden 3D yani 3 boyutlu baskı, teknolojinin modayı sürdürülebilir hale getirmesinin bir öteki yoludur. Bu çeşit baskıları, Iris Van Herpen yenilikçi dizayncılar sayesinde Paris, Londra ve Milano podyumlarında çoktan yerini aldı. 3D baskı kesimde çok yaygın olan kumaş israfını önlemesi, 3D baskıdan yapılan kıyafetlerin hazırlanması uzun sürmediğinden sipariş üzerine üretilebilmesi nedeniyle etraf dostu olarak kabul edilmekte.
Mobil beden taraması: Tasarımcılar ve üreticiler, müşterilerin beden biçimlerini “ortalamak” için tasarlanmış son derece hudutlu bilgilere dayanarak giysilerin boyutlarına karar verirler. Fiyatsız gönderim avantajı ile vücudu uygun olmayan eserleri iade etmek hedefiyle birden fazla vücutta giysi satın alımı ise maalesef ki hem müşteriye ulaşımı hem de iade dönüş yolu boyunca dev bir karbon ayak izi birikmesine, eserlerin bu süreçte hasar görüp kullanılamaz hale gelmesine neden oluyor. Tüketiciler, taşınabilir beden tarama eserlerinden yararlandıkça, perakendeciler beden biçimini daha düzgün anlamak ve daha düzgün oturan giysiler oluşturmak için ek bilgiler toplayabilir ve AR giysi deneme tahlilleri sayesinde eser iade oranlarını düşürebilir. Önümüzdeki beş yıl içinde artırılmış, sanal ve karma gerçeklik üzere teknolojiler yaygınlaştıkça, sanal giyinme tecrübeleri sanal alışverişin geleceğine büyük oranda katma bedel sağlayacak. Beden taraması yahut sensörlü vücut ölçü teknikleri ile üretici ve dizayncılar bir skalaya bağlı kalmak yerine farklı beden tiplerine uyacak giysiler oluşturabilir. Sonuç, daha az iade, daha yüksek dönüşüm oranı ve perakendenin çevresel ayak izini azaltmaya yardımcı olabilecek gelişmiş doğruluk ve verimlilik sağlayan bedene daha âlâ oturan giysiler ve şad müşteriler olacaktır.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
