Çocukluk devrinde yaşanan travmatik olaylara müdahalenin vaktinde yapılması, büyük kıymet taşıyor. Çocuk – Ergen Psikiyatri Uzmanı Dr. Ali Mert …
Çocukluk devrinde yaşanan travmatik olaylara müdahalenin vaktinde yapılması, büyük kıymet taşıyor. Çocuk – Ergen Psikiyatri Uzmanı Dr. Ali Mert Beşenek, “Çocukluk devrinde yaşanmış, bununla ilgili gerekli adımlar atılmamış ve “üstü kapatılmış” travmalar ileri periyotta yetişkin hayatta yıkıcı tesirlere sebep olabilir.” ikazında bulundu.
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Beyin Hastanesi Çocuk – Ergen Psikiyatri Uzmanı Dr. Ali Mert Beşenek, çocukluk çağı travmalarına ait bilgi verdi.
Çocuklarda travmaya neden olan olay ve durumlara değinenDr. Ali Mert Beşenek, “Hayatın olağan akışının dışında, apansız ve beklenmedik şekilde gelişen, şahısta korku-kaygı-çaresizlik üzere yoğun hisler oluşturan, kişinin ruhsal ve/veya fizikî bütünlüğünü tehdit eden olaylara travma ismi verilmektedir.” dedi.
Travmatik bir olaya şahit olmak da olumsuz etkileyebilir
Dr. Ali Mert Beşenek, travmatik olaylar içerisinde savaşlar, doğal afetler, kazalar, cinsel yahut fizikî istismar, ani vefatlar yahut önemli hastalıkların sayılabileceğini kaydetti. Dr. Ali Mert Beşenek, “Travmatik bir olayın çocuk üzerinde tesirinin olması için illa direkt maruz kalması yahut kendi başına gelmesi gerekmez, travmatik bir olaya şahit olmak hatta bazen yalnızca duymak bile çocuğu çok olumsuz etkileyebilir.” ikazında bulundu.
Travmalar her çocuğu farklı şekilde etkileyebiliyor
Travmaların her çocukta tıpkı yansıyı oluşturmayabileceğini kaydeden Dr. Ali Mert Beşenek şunları söyledi:
“Çocukların travmatik olaylardan etkilenmesinde çocuğun kendisine, ailesine ve travmatik olaya bağlı kimi faktörler rol oynamaktadır. Çocuğun geçmişteki tecrübeleri, olayları algılama biçimi, inanışları ve niyet kalıpları travmatik olayın tesirini arttırıcı yahut azaltıcı olabilir. Misal şekilde ailenin travmatik olayı algılama ve yorumlama biçimi, çocuğun verdiği yansılara yaklaşımları, çocuğa inançlı bir ortam sağlama kapasiteleri, ruhsal olarak dayanak olma hünerleri ve aile içindeki itimat ortamı çok kıymetli faktörlerdir. Ayrıyeten travmatik olayın ani olup olmadığı, hiç beklenmeyen bir sonuçla karşılaşılıp karşılaşılmadığı, travmatik olayın tek sefer mi yoksa uzun bir müddet boyunca birden fazla kez mı olduğu, travmatik olay olurken yaşanılacak çaresizlik hissinin boyutu da travma sonrası verilecek reaksiyonları tesirler.”
Bir aydan uzun süren reaksiyonlara dikkat!
“Travmatik bir olay yaşandığında birtakım yansıların oluşması kaçınılmazdır” diyen Dr. Ali Mert Beşenek, bu reaksiyonların bir ayı aşkın müddette devam etmesi halinde uzmana başvurulması gerektiğini belirterek “İlk bir ay içerisindeki bu ‘akut gerilim tepkileri’ şayet çocuğun okul-aile-akran fonksiyonelliğini bozacak seviyede değilse olağan hudutlar içerisinde kabul edilebilir. Birçok çocuk bu periyotta süratlice toparlar ve gündelik yaşantısına devam edebilir. Fakat ne vakit ki bu yansılar bir ayı aşkın bir müddette devam eder, şiddeti artar ve çocuğun fonksiyonelliğini bozmaya başlarsa Travma Sonrası Gerilim Bozukluğundan bahsedilebilir. Bu bozukluğun geliştiği durumda aileler kesinlikle bir uzmandan dayanak almalıdır.” ihtarında bulundu.
Travmatik olayın daima gündemde olması en kıymetli belirti
Çocukluk travmalarının belirtilerine de değinen Dr. Ali Mert Beşenek, “Tekrarlayıcı bir şekilde çocuğun oyunlarında/düşüncelerinde/rüyalarında travmatik olayın yahut temaların gündeme gelmesi, kabuslar ve uyku sıkıntıları, olayı hatırlatacak bir durumda çok makûs bir ruh halinin oluşması, çocuğun olumlu hislerinde azalma, her an berbat bir şey olacakmış üzere süreğen bir dehşet ve tetikte olma hali, çok sonluluk ve öfke patlamaları, çaresiz/umutsuz/boş vermiş bir ruh hali, travmatik olayı yok sayma/hatırlayamama/olmamış üzere davranma, olayı hatırlatacak yer ve bireylerden uzak durma ve kaçınma üzere bulgular Travma Sonrası Gerilim Bozukluğunu düşündürmektedir.” dedi.
Üstü kapatılmış travmalar yıkıcı tesirlere yol açabilir
Travmalara gerekli müdahalelerin vaktinde yapılmamasının çocuğun geleceğinde değerli sıkıntılara yol açabileceği ihtarında bulunan Dr. Ali Mert Beşenek, “Çocukluk periyodunda yaşanmış, bununla ilgili gerekli adımlar atılmamış ve “üstü kapatılmış” travmalar ileri periyotta yetişkin hayatta yıkıcı tesirlere sebep olabilir.” ihtarında bulundu.
“Sana o denli gelmiştir” söylemi ziyan veriyor
Dr. Ali Mert Beşenek, “Bir çocuk şayet travmatik olayı paylaşmış ve bununla ilgili gerekli şeyler yapılmamışsa temel inanç duygusu çok büyük hasar alır. Çocuğa inanılmaması, ‘Sana o denli gelmiştir’ denmesi hem çocuğun kâfi takviyesi görememesine hem olayın önüne geçilmeyip tekrar etmesine hem bu türlü bir şey tekrar ederse artık yardım talep etmemesine, hem de çaresizlik ve ümitsizlik hissinin kök salmasına neden olur. Bu türlü bir durum ileride travmaya daha açık bir kişilik, dert bozuklukları ve depresyon üzere çok sayıda ek ruhsal hastalıklar, değersizlik hissi, insanların ve dünyanın güvenilmez olduğuna dair fikir kalıpları, insan ilgilerinde sıkıntılar ve gündelik fonksiyonellikte aksilikler halinde karşımıza çıkmaktadır.” dedi.
Tedavide birinci basamak, çocuğun korunması
Travmaların tedavisinde birinci basamağın çocuğu korumak ve travmanın tekrar etmesinin önüne geçilmesinin sağlanması olduğunu kaydeden Dr. Ali Mert Beşenek, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Çocuğu gözetici tedbirler alındıktan sonra tedavi çocuktaki travma ile bağlantılı bulgular özelinde planlanır. Çok sık birlikte bulunan tasa ve depresyon üzere problemlerin psikiyatrik ilaçlar ile tedavisinin yanında travmanın da işlemlenmesi ve ruhsal olarak çalışılması gerekmektedir. Bu bağlamda psikoterapinin ehemmiyeti büyüktür ve bilhassa travmaya yönelik birçok psikoterapi metodu geliştirilmiştir. Travma Odaklı Bilişsel Davranışçı Terapiler, Tahlil Odaklı Psikoterapiler, Kabul ve Kararlılık Terapileri, Meta-bilişsel Terapiler, Grup Psikoterapileri ve Göz Hareketleri ile duyarsızlaştırma ve Yine Sürece (EMDR) travma sonrası yaşanacak ruhsal meselelerde aktifliği kanıtlanmış tedavi formüllerindendir.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
