Ege Üniversitesi (EÜ) Tohum Teknolojisi Uygulama ve Araştırma Merkezi (TOTEM), tohum bilimi ve teknolojisi alanında yaptığı araştırmalar ve …
Ege Üniversitesi (EÜ) Tohum Teknolojisi Uygulama ve Araştırma Merkezi (TOTEM), tohum bilimi ve teknolojisi alanında yaptığı araştırmalar ve akredite tahlil hizmetleri kapsamında tüm paydaşları ile iş birliği içerisinde çalışmalarını yürütüyor. Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak’ın teşebbüsleriyle alt yapısı, laboratuvar imkanları ve akademik takımı güçlendirilen, ülkemizin birinci tohumculuk araştırma ve tohum sağlık test merkezi olan TOTEM, EBİLTEM iş birliği ile yürütülen TÜBİTAK Projesi kapsamında yerli ve cet tohumlarının genetik mirasının korunması hedefiyle kıymetli adımlar atıyor.
Merkezin, Türkiye’deki birinci tohum merkezi olduğunu ve akreditasyonla birlikte memleketler arası boyut kazandığını söyleyen Merkez Müdürü Doç. Dr. İsmail Can Paylan, akreditasyon ile birlikte merkez hizmetlerinin memleketler arası boyut kazandığını belirtti. Pek çok alanda test ve tahlil hizmeti verdiklerini söyleyen Doç. Dr. Paylan, “Akreditasyon ile birlikte farklı ve çeşitli firmalarla çalışma fırsatı bulduk. Tohum sağlık testleri, virüs testleri, bakteri testleri, fungan testleri, moleküler seviyede ayrım testleri üzere hizmetlerimiz var. Takımımız epey geniş, ekseriyetle öğretim üyelerimizden oluşuyor. Hem kurumsal akredite olduk hem de memleketler arası boyutta laboratuvar olma özelliği kazandık. Milletlerarası alanda çalışmaya başladığımız için de test sayılarımız arttı. Test yelpazemizi genişleterek farklı testler yapma gayelerimiz var” diye konuştu.
“Yerli ve cet tohumlar genetik mirasımızdır”
EBİLTEM ile iş birliğinde yerli ve cet tohumu üzerinde çalışmalar yaptıklarını belirten Doç. Dr. Paylan, “EBİLTEM ile işbirliği içerisinde TÜBİTAK 1004 projesi (Mükemmeliyet Merkezi Takviye Programı) oluşturuyoruz. Bu projede genel manada yerli ve cet tohumlarının toplanması, genetik haritalarının, gen depolarının çıkartılması ve dayanıklılığını araştırıyoruz. Bu mevzuda çok fazla yanlış bilgi bulunuyor. Biz de Ege Üniversitesi olarak mevzuyu ele almaya çalışıyoruz. Yerli tohumların yasa dışı olarak yurt dışına kaçırılması durumları oluşabiliyor. Hasebiyle yerli ve cet tohumlar konusunda bir baş karışıklığı ortaya çıkıyor. Ülkemizin anavatanı olduğu tohumlar, bizim cet tohumlarımızdır. Anavatanı farklı bir ülkeye ilişkin olan lakin ıslah edilmemiş bir tohum, ülkemizde cet tohum olarak nitelendirilmemelidir. Üzerinde ıslah çalışmaları yapılan tohumlar, ticari tohumlar olarak geçer. Yerli tohumlar ise tat ve lezzet açısından ön plana çıkan bozulmamış tohumlardır. Son yıllarda kullanılan tohumlar, genel manada ticari tohumlardır. Bu cins tohumlar, üzerinde ıslah çalışmaları yapılmış; doğal yahut doğal olmayan yollarla değişiklik yapılmış tohum çeşidi diye nitelendirilebilir. Yerli ve cet tohumlar, sürdürülebilir tarım için uygundur ancak beslenme açısından kâfi olmayabiliyor. Besin ölçüsü ve üretim açısından yerli tohumlar sürdürülebilir tarımı tam manasıyla desteklememektedir. Ticari tohumlar biraz daha bunların yerini aldı. Mahallî ve cet tohumlar, sayısal olarak az kaldığı için aslında korunması gereken bir genetik mirastır. Sürdürülebilir tarımın içine dâhil edilmesi gerekmektedir” dedi.
“Lezzet olarak eski tohumları arıyoruz”
TOTEM olarak Türkiye’de kimyasal ilaç kullanımını azaltmayı hedeflediklerini belirten Doç. Dr. Paylan, “Ticari tohumlarda firmalar büyük üretimler yaptığı için bize yahut diğer merkezlere başvurarak test yaptırıyor. Bizim maksadımız, elimize ulaşan tohumlarda kimyasal tarım ilaçlarının kullanımını azaltmak. Yeni tohumlarda, ıslah çalışmalarıyla bir arada eski tohumlara nazaran lezzet düşüncesi çıkabiliyor. Yeni tohumların besin seviyeleri eski tohumlara nazaran daha güzel. Laboratuvar çalışmasından çıktığı için ve firmalar daha çok ticaret gayesi düşündüğü için hem daha verimli hem de besin pahası daha yüksek oluyor. Lakin lezzet olarak eski tohumları arıyoruz. Lokal ve cet tohumların bulunması, kayıt altına alınması, ülkemizde tutulması ve en değerlisi genetik mirasın korunması, yurt dışına çıkışının engellenmesi için bir proje yapıyoruz. Lokal ve cet tohum dediğimiz tohum tipleri, esasen bizim mirasımız ve sürdürülebilir tarım içerisine girilecekse bu tohum cinsleri için de hastalık tahlil sistemi konması gerekiyor. Pak alanlarla yerli ve cet tohumların tarım içerisine sokulması gerekiyor. Yasal bir mecburilik olmadığı için üreticiler bu işin içerisine girmek istemiyor. TOTEM olarak en büyük isteğimiz, sürdürdüğümüz proje çerçevesinde, Türkiye’de kimyasal ilaç kullanımını azaltmak ve tohumlarda kusur hissesini sıfıra indirmek. En büyük hedefimiz ise gelecek jenerasyonların sağlıklı bir şekilde beslenmesi için kanser hadiselerini düşürmeye çalışmak” diye konuştu.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
