Dünya Mirası Listesi’nde yer alan ve eşitlikçi toplumsal hayatın örneklerinden olan Çatalhöyük ve Kazılardaki Yeni Bulgular Konuşuldu Kültürel …
Dünya Mirası Listesi’nde yer alan ve eşitlikçi toplumsal hayatın örneklerinden olan Çatalhöyük ve Kazılardaki Yeni Bulgular Konuşuldu
Kültürel mirasımızın ortaya çıkarılmasına verdiği takviyesi 1998 yılından bu yana sürdüren, bugün Aydın/Nysa Antik Kenti(1998), İzmir/Eski Smyrna Antik Kenti(2015), İzmir/Smyrna Antik Kenti(2017), Konya/Çatalhöyük Antik Kenti(2019) olmak üzere dört hafriyatın destekçisi olan ve uzun yıllardır verdiği dayanağın yanı sıra arkeoloji alanında paneller düzenleyerek ve kitaplar yayınlayarak da farkındalığın artırılmasına katkıda bulunan Yaşar Eğitim ve Kültür Vakfı, “Yeni Bulgular Işığında Çatalhöyük” bahisli panel düzenledi.
Oturum başkanlığını Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Müzecilik Kısım Lideri ve Soli Pompeiopolis Hafriyat Lideri Prof. Dr.Remzi Yağcı’nın yaptığı panele Anadolu Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi, Çatalhöyük Hafriyat Lideri Doç. Dr. Ali Umut Türkcan, Ankara Üniversitesi Lisan ve Tarih – Coğrafya Fakültesi Arkeoloji Kısmı, Tarih Öncesi Arkeolojisi Anabilim Kolu Öğretim Üyesi, Canhasan Höyükleri Hafriyat Lideri Doç.Dr.Adnan Baysal ve Ege Üniversitesi Çeşme Turizm Fakültesi Turizm Rehberliği Kısım Lideri konuşmacı olarak katıldı. Panele, üniversitelerin tarih ve arkeoloji kısmı öğretim üyeleri ve öğrencileri ile tarih ve arkeolojiye ilgi duyanlar katıldı.
Çatalhöyük projesinin üçüncü devir hafriyat başkanlığını yürüten Doç. Dr. Ali Umut Türkcan, 1958’den başlayarak 2020’lere kadar olan araştırma tarihçesi, devri içinde Dünya Kültür Tarihi ve Arkeoloji Alanındaki yeri ve bıraktığı izleri aktardığı konuşmasında, 2002 yılında başlayan projelerle 2012 yılına kadar uzanan Dünya Kültür Mirası olma sürecini de anlattı. 1993’den başlayan Çatalhöyük araştırma sürecini ayrıntılarıyla anlatan Türkcan, bugünkü Alan İdaresi çalışmaları ve yeni açılan Kuzey Teras alanı ile Polonyalı ekip iş birliğinde yürütülen Doğu Alan çalışmalarını da aktardı. Çatalhöyük’te “kadın” imgesinin yoğun ve vurgulu kullanıldığını aktaran Ali Umut Türkcan, bu bulguların Çatalhöyük’te ana erkil toplum yapısı ve eşitlikçi toplum yapısına işaret ettiğinin de altını çizdi. Konuşmasında Çatalhöyük’te zanaatkarlığın üst düzeyde olduğunu ve el işçiliğiyle yapılan eserlerin ticaretinin yapıldığını aktaran Türkcan: “Çatalhöyük’te hane halkları üzerinde gelişen bir toplum yapısı görülüyor. Konut yapısının farklılık gösterdiği Çatalhöyük’te her mesken kendi özerkliğini korumuş. Tarım alanında da epeyce gelişmiş bir yapıları var. Arpa, buğday, nohut, bezelye üzere eserlerin yetiştirildiğini ve yoğun olarak tüketildiğini görüyoruz. 2021 yılında Çatalhöyük’te çok sayıda renk boyaya rastladık. Yapısal manada bakarsak çok sağlam yapıların inşa edildiğini söyleyebiliriz” dedi.
Doç.Dr.Adnan Baysal ise konuşmasında şunları söyledi: “Çatalhöyük araştırmaları 1960’lı yılların başında adeta bir tepkinin sonucu olarak karşımıza çıkar. Mellaart ve French bölgede Neolitik periyoda ilişkin kalıntı olmayacağı inancını kırarak hafriyat çalışmalarına başlar, Canhasan ve Çatalhöyük üzere Anadolu arkeolojisi ve Yakındoğu için kıymetli iki arkeolojik sit alanını kendine has kültür ve özellikleriyle günümüze miras bırakır. Çatalhöyük, daha şanslı olarak 25 yıl süren kazılarıyla dünya kültür mirasına girmiştir. Canhasan ise hem Yakındoğu ve Anadolu arkeolojisinin tekno-kültürel açıdan bir köprü olabilme ve tıpkı vakitte Çatalhöyük kültür, sanat ve sembolik dünyasının doğuş noktası olma potansiyeline sahiptir. Çok kısa müddet kazılan Canhasan, sonrasında 50 yıldan fazla bir sessizliğe gömülmüştür. Günümüzde Canhasan höyükleri üzerindeki hafriyatları başlatarak bilimsel manadaki sorulara, bilhassa orta Anadolu arkeolojisindeki sanat, kültür ve sembolizm dünyasının orijinini bulmaya yönelik sorulara karşılık bulunacağı ve Karaman İli’nin lokal kalkınmasında değerli ve faal rol oynayacağı, eğitim, öğretim ve kültürel alanlardaki gelişime katkı sağlayacağı çok açıktır”.
Uzun yıllar Çatalhöyük kazılarında misyon alan Doç. Dr. Serap Özdöz Kutlu, “İnanç Turizmi ve Çatalhöyük” bahisli bir sunum yaparak Çatalhöyük üzere prehistorik merkezlerin kültürleri ile dinî inançlarının içe içe geçtiği ve birbirlerini şekillendirdiğini, kelam konusu devirlerde dünyevi ve uhrevi ayrımının ve yaşayanlar ile ölüler dünyasının birbirinden keskin bir biçimde ayrılmadığını vurguladı. Türkiye’deki İnanç Turizmi kapsamında İbrahimi dinler dışındaki dinlerin yani prehistorik inançların da yeni birer “ürün” olarak yer alması gerektiğini belirten Serap Özdül Kutlu, Türkiye turizmi içinde Çatalhöyük’le ilgili istatistiki dataları sergileyerek Konya’daki inanç merkezlerinden ziyaretçi sayısı 3 milyonu aşan Mevlana Müzesi ve yeniden 6 yüzbine yakın ziyaretçisiyle Türkiye genelinde en çok ziyaret edilen Göbeklitepe’yi Çatalhöyük ile karşılaştırdı. Ören yerinin kültür ve inanç turizmi kapsamı içinde daha fazla yer alması gerektiğini tabir eden Serap Özdöl Kutlu ayrıyeten Çatalhöyük dinî inançlarıyla ilgili ana tanrıça tasvirleri, boğa sembolleri, varlıklı armağanları ile konut içi taban altı gömütleri ve cetlerinin mezarları üzerine inşa edilen meskenler ve uygulanan ayinlerden kelam etti ve Prehistorik inançları anlamaya ve anlatmaya çalışırken, bilim insanları ve farklı bilim kolları arasında ortak bir lisan kullanma muhtaçlığını da vurguladı.
Panelin sonunda, Yaşar Eğitim ve Kültür Vakfı Müdürü Sema Kemahlı, oturum lideri ve panelistlere, konuşmalarında geçmişe dair sundukları bilgilerle geleceğimize ışık tuttukları için teşekkür ederek günün anısına plaket takdim etti.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
