OBEZİTEYLE İLGİLİ 78.216 HABER İNCELENDİ Türkiye Obezite Araştırma Derneği’nin (TOAD) “Rolüm Ağır, Pekala Senin Rolün Ne?” projesi kapsamında …
OBEZİTEYLE İLGİLİ 78.216 HABER İNCELENDİ
Türkiye Obezite Araştırma Derneği’nin (TOAD) “Rolüm Ağır, Pekala Senin Rolün Ne?” projesi kapsamında yürüttüğü Türkiye’de obezite haberleri araştırma raporu açıklandı. Türkiye’de 2021 yılında yazılı basında yer alan obezite bahisli haberler incelendi. Nicel ve nitel bilgilerden oluşan rapor basının obezite haberlerinde kullandığı görseller, yazım lisanı ve haber içerikleri mevzularında değerli bilgiler sunuyor. Ankara Üniversitesi Bağlantı Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Deniz Sezgin araştırmanın raporu hakkında değerli bilgiler paylaştı.
Türkiye Obezite Araştırma Derneği’nin (TOAD) obezitede damgalama ve ayrımcılığa dikkat çekmek için yürüttüğü “Rolüm Ağır, Pekala Senin Rolün Ne?” farkındalık projesi kapsamında medya mensuplarına yönelik atölyeler düzenledi. Medyada obezitede damgalamanın ve ayrımcılığın önlenebilmesi gayesiyle gerçekleştirilen atölyelerde yazılı ve görsel medya içerikleriyle ilgili değerlendirmeler yapıldı ve medya kılavuzu paylaşıldı. Birebir vakitte proje kapsamında Türkiye’de obezite haberlerinin seyrini görmek için bir araştırma yapıldı. Araştırmada 2021 yılında medyada obezite bahisli haberlerin nasıl temsil edildiğini ortaya koymak amaçlandı. Bu kapsamda 2021 yılının birinci dört ve son dört ayında Türkiye’de ulusal, mahallî ve çevrimiçi olarak yayınlanmış obeziteyi husus alan toplam 78.216 haber ayrıntılı şekilde tahlil edildi. Ankara Üniversitesi İrtibat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Deniz Sezgin raporda yer alan değerli bahislere dikkat çekti.
HABER GÖRSEL KULLANIMINDA STEREOTİPLEŞTİRME AZALDI
Yapılan araştırmaya nazaran haberlerde yer alan ana görsellerde obeziteli olmayan bireylere birinci dört ayda (16,9) daha az yer verilirken, son dört ayda (24,1) obeziteli olmayan bireylerin görsellerine daha fazla yer verilmiştir.
Stereotipleşmiş görseller (tartı-mezura-buzdolabı vb.) birinci dört ayda (11,6) daha fazla yer alırken; son dört ayda (6,4) stereotipleşmiş görseller daha az yer bulmuştur. Haberlerde obeziteli olmayan şahısların manzaralarına yer verilmesi ve stereotipleşmiş görsel kullanımının azalmaya başlaması olumlu ve dikkat cazibeli bir gelişmedir.
Araştırma raporunda nazaran, haber görsellerinde obeziteyle ilişkilendirilen tartı, mezura, buzdolabı, fast-food vb. sembollerin kullanılması toplumun obezite hakkındaki fikirlerini olumsuz olarak biçimlendirmektedir. Mezura içine sıkışmış, tartı ya da baskül üstündeki vücutlar, inşa edilmiş ülkü kilo algısını pekiştirmektedir.
OBEZİTE, KİŞİNİN YALNIZCA KENDİSİNİN SORUMLU TUTULACAĞI BİR HASTALIK DEĞİLDİR
İncelenen haber görsellerinde elinde hazır, sıhhatsiz besinler tutan ve sağlıklı yiyeceklere aralı duran obeziteli bireyler, iradesi olmayan bireyler olarak sunulmaktadır. Obeziteli bireylere kendilerini yahut yediklerini denetim etmeleri gerekliliği sıklıkla tekrarlanmakta ve bu tekrarların hastalara motivasyon sağlayacağı düşünülmektedir. Lakin tekrarlayan “kontrol” vurgusu şahısların baskılanmasına neden olur, kendilerini denetim edemedikleri için bu hastalıkla baş etmek zorunda kaldıkları duygusu yaratır. Halbuki obezite bir irade sorunu olmadığı üzere yalnızca kişinin kendisinin sorumlu tutulacağı bir hastalık da değildir.
OBEZİTENİN NEDENLERİNDE SIRALAMA DEĞİŞTİ!
Çok etmenli bir hastalık olan obezitenin nedenleri arasında birinci dört ayda; çok ve yanlış beslenme alışkanlıkları (20,4), yetersiz fizikî aktivite (17,6), teknoloji ve çağdaş ömür şartları (7,2) olarak yer alırken, ikinci dört ayda; çok ve yanlış beslenme alışkanlıkları (20,1), yetersiz fizikî aktivite (14,3) ile hormonal ve metabolik etmenler (4,3) yer almıştır. Teknoloji ve çağdaş hayat şartlarının obeziteye neden olduğunu ele alan haberler çoklukla çocukluk çağı obezitesinin ele alındığı haberlerden oluşmaktadır. Yılın ikinci dört ayındaki haberlerde obezitenin tıbbi nedenleri arasında kabul edilen hormonal ve metabolik etmenlerin birinci üç neden arasında yer alması olumlu bir gelişmedir. Bunun yanı sıra ayrımcılığa ve damgalamaya sebep olan yetersiz fizikî aktivite, ikinci dört ayda da birinci üç neden arasında yer almakla birlikte, burada azalma olduğu görülmektedir. Obezitenin nedenlerinin haberlerde yer alma sıklığının artması toplumun hastalığı ve tahlil yollarını daha âlâ anlamasını beraberinde getirecektir.
HABER MANŞETLERİNİN BİLGİLENDİRİCİLİK DÜZEYİ ARTTI
Obezite haberlerinde lisan kullanımının da incelendiği raporda haber manşetleri hakkında bilgiler paylaşıldı. Birinci dört ayda haber manşetlerinin 68,8’inin bilgilendirici ve açıklayıcı nitelikte olduğu, ikinci dört ayda ise bu oranın 87,3’e ulaştığı belirtilmiştir. Haberlerde huzursuz edici ya da kaygı verici manşetler birinci dört ayda 22,1 iken ikinci dört ayda 9,2 oranında; dramatize edici manşetler ise birinci dört ayda 2,6 iken ikinci dört ayda 1,2 oranında yer almıştır. Haber manşetlerinin bilgilendirici içeriği birinci dört aya nazaran son dört ayda artış göstermiştir.
OBEZİTE HABERLERİNİN TONU GÜZELLEŞTİ
Haber metinlerinde kullanılan sözler ve olayların anlatım biçimleri bakımından birinci dört ayda yayınlanan haberlerin 83,3’ünün, ikinci dört ayda yayınlanan haberlerin de 91,5’inin bilgilendirici ve açıklayıcı olduğu belirtilmiştir. Birinci dört ayda haberlerin 10,9’unun, ikinci dört ayda ise 6,6’sının huzursuz edici ya da telaş verici nitelikte olduğu belirtilmiştir. Dramatize edici nitelikteki haberler ise birinci dört ayda 4,4 iken son dört aylık kısımda 1,4’e düşmüştür.
OKUNMA VE TIKLANMA KORKUSU OBEZİTELİ BİREYLERİ GAYE HALİNE GETİRİYOR
Araştırmaya nazaran kiloları nedeniyle işe alınmayan bireyler, rol yahut proje verilmeyen ünlüler ya da kiloları elde ettikleri muvaffakiyetlerin önüne geçen bireyler hakkında yapılan haberlerde okunma oranını artırmak için uygun olmayan bir lisan ve üslup kullanılıyor. Bu cins haberler vücut algısını yine üretirken, kilonun başarısızlıkla ilişkilendirilmesiyle sonuçlanabiliyor. Öte yandan obeziteli bireylerin bilhassa iş hayatlarında uğradıkları ayrımcılık hakkında yapılan haberlerde kullanılan sözler bireylerin başarısız, tembel ve maharetsiz oldukları fikrini yaratıyor.
Tıpkı vakitte obezite hastalığının haberlerde ekonomik yük olarak sunulduğunu söyleyen rapora nazaran; obezite tedavisinin maliyetli olduğuna yapılan vurgu, çevresel, yapısal, politik ve daha pek çok nedenin görmezden gelinerek hastalığın kişiselleştirilmesine neden olmaktadır. Medyanın ürettiği içeriklerle geniş kitlelere ulaştığı, haberlerin ve haberler aracılığıyla yaratılan algının toplumsal kanıyı şekillendirmede kıymetli bir rol üstlendiği bilinmektedir.
BİLİMSEL OLMAYAN FORMÜLLERİN TEDAVİ OLARAK SUNULMASI BİREYLERİ GERÇEK TEDAVİLERDEN UZAKLAŞTIRIYOR
Araştırma raporunda obezitenin ortaya çıkmasına birden fazla faktörün neden olduğu ve tıpkı vakitte obezitenin birden fazla tedavi metodunun bulunduğu belirtilmiştir. Hekim-hasta iş birliğinin yanı sıra çevresel faktörlerin ve ruhsal dayanağın de büyük ehemmiyet taşıdığı obezitede bilimsel olmayan prosedürlerin tedavi olarak sunulmasının bireyleri, ilaç tedavisi, endoskopik tedavi, cerrahi tedavi ve ruhsal tedavi üzere yanlışsız tedavi yollarından uzaklaştırdığı, birebir vakitte sağlık siyasetlerinin geliştirilmesinin gerekliliğinin gözden kaçmasına neden olduğu vurgulanmıştır.
Raporun sonuç kısmında medyanın kullandığı telaffuzlarla toplumun obezite konusundaki niyetlerini, bakış açılarını ve davranışlarını değiştirebilecek, yönlendirebilecek güce sahip olduğu, bu nedenle toplumda obezite ile ilgili ayrımcı ve damgalayıcı telaffuzların fark edilmesi ve değiştirilmesinin öncelikle medyadaki telaffuzların düzeltilmesiyle mümkün olduğu vurgulanmıştır.
Raporda medyada obezitenin temsili ile ilgili misal içeriklerin dünya genelinde üretilmeye devam ettiği, akademik çalışmalarla da ortaya konduğu, obezitede damgalama konusundaki farkındalık oluşturma uğraşlarının tıpkı vakitte vücut olumlamaya öncülük ettiği de belirtilmiştir. Medya içeriklerinin mevcut haliyle devam etmesi durumunda hastalığa ait algının yanlış yere konumlanmaya, ayrımcı ve damgalayıcı telaffuzların sürmesine aracılık edeceğine de dikkat çekilmiştir.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
