Dünyadaki 860 milyon çiftçi ve tarım emekçisinin yarısına yakını (44’ü) randıman elde edebilmek için pestisitlerle her yıl zehirleniyor …
Dünyadaki 860 milyon çiftçi ve tarım emekçisinin yarısına yakını (44’ü) randıman elde edebilmek için pestisitlerle her yıl zehirleniyor. Kullandıkları pestisitlerden zehirlenen çiftçilerin ve tarım çalışanlarının sayısı dünya genelinde son 30 yılda yaklaşık 15 kat arttı.
Buğday Ekolojik Hayatı Destekleme Derneği uyarıyor; Besinlerdeki kalıntı meseleleri nedeniyle kanserden endoktronolojik hastalıklara kadar pek çok sağlık sıkıntısına neden olan pestisitlerden, en çok bu zehirleri uygulayan çiftçiler etkileniyor.
Tarım çalışanları pestisitlerin hazırlanması ve uygulanması sırasında; karıştırma, yükleme, püskürtme, ekipman temizleme ve bakım, ayıklama ve toplama sırasında pestisit uygulanmış eserlere temasla pestisitlere maruz kalıyor. Besin Mühendisi Dr. Bülent Şık’a nazaran “Çeşitli pestisitlerin zehirli tesiri ziraî üretim yapılan bir alana atıldığında kimisinin 3 gün, kiminin 30 gün, kimininki 3 ay olmak üzere orada devam ediyor. Kıymetli bir kısmı etrafa yayılıyor. Bilimsel çalışmalara nazaran, ünite alana atılan pestisitlerin 95’i hava olayları, yağış, sulama vs. üzere faktörlerle atıldığı bölgenin dışına taşınıyor.”
Zehirsiz Sofralar Sivil Toplum Ağı’nın 41 pestisit etken unsurunun çiftçi sıhhati, tarım emekçisi sıhhati, çocuk sıhhati için çok tehlikeli olduğuna ait yaptığı çalışmaya nazaran; 13 etken husus çiftçiler ve tarım çalışanları için çok ziyanlı. İnsan ve hayvan vücudunun birçok fonksiyonunu hormon sistemi düzenlediği için, hormonal sistem bozucu pestisitler sıhhati pek çok açıdan etkiliyor. Çiftçiler bu çeşit pestisitlere maruz kaldıkları her an; hormonla bağlı kanser tipleri (prostat, testis, meme), metabolizma bozuklukları (obezite, diyabet), üreme işlevi bozuklukları (doğurganlığın azalması, çocuklarda cinsiyet gelişim bozukluğu, örneğin erken ergenlik), kalp ve damar hastalıkları, zihin ve davranış bozuklukları üzere önemli hastalık riskleriyle karşı karşıya. Hormonal sistem bozucu pestisitler, bilhassa çocuklar ve anne karnındaki bebekler için daha tehlikeli.
Dünyadaki çiftçi vefatları ve davalar
Tarım, dünya çapında ekonomik olarak istikrarsız bir sanayi. Bilhassa de Hindistan’da bu istikrarsızlık her manada dramatik şekilde kendini gösteriyor. Çiftçiler borçlar, çevresel bozulma ve pestisitlere maruz kalmaya bağlı çok kanser oranları nedeniyle yıkıcı baskılarla karşı karşıya kalıyor.
Kimi durumlarda, çiftçiler tarım kimyasalları ve sentetik gübrelere bağlı hastalıklar nedeniyle topraklarını işleyemiyor. Çok uluslu şirketlere karşı esaslı savaşlarla uğraşıyor, her yıl kredi almak zorunda kalıyorlar. Kullanılan tarım zehirlerinin topraktaki canlılığın ölmesine ve suların kirlenmesine neden olması da çiftçileri güç durumda bırakıyor.
BMC Public Health isimli hakemli mecmuada yayımlanan yeni bir araştırmaya nazaran, dünyadaki 860 milyon çiftçi ve tarım personelinin yarısına yakını (44’ü) her yıl zehirleniyor. 141 ülkeye ilişkin bilgilerin incelendiği araştırmada pestisit zehirlenmelerinin yol açtığı vefat sayısı ise yılda yaklaşık 11 bin olarak veriliyor.
Kasım 2021’de, Ulusal Sağlık ve Tıp Araştırmaları Enstitüsü (The National Institute of Health and Medicine Research – Inserm), 5.300 bilimsel çalışmaya dayanarak yaptığı açıklamada, pestisitlere mesleksel seviyede maruz kalan yetişkinler ile dört patolojik durum arasında güçlü kontakların mümkünlüğünü teyit ediyor: Hodgkins-dışı lenfoma (NHL), multipl miyelom, prostat kanseri ve Parkinson’s hastalığı. Pestisitlere mesleksel seviyede maruz kalmak ile iki öbür hastalık arasında güçlü temaslar olabileceğini de vurguluyor: bilişsel bozukluklar ve kronik obstruktif akciğer hastalığı / kronik bronşit.
Pestisit kullanımı sonucu oluşan insan ve etraf sıhhatine yönelik ziyanların tazmini genelde mümkün olmuyor. Zira, oluşan sağlık ya da etraf ziyanı ile pestisit kullanımı ortasındaki ilişkiyi bilimsel olarak göstermek çok güç. Bu zorluk, yargı süreçlerinde şirketler lehine bir durum oluştursa da, pestisitlere maruz kaldıkları için kanser hastalığına yakalanan bireylerin üretici şirketlere açtıkları tazminat davalarını kazandıkları örnekler de mevcut. Örneğin, ABD’de Dewayne Johnson’ın, Monsanto şirketine açtığı ve 2018 yılında karara bağlanan dava ile Alva ve Alberta Pilliod çiftinin Monsanto-Bayer şirketine açtığı ve 2019 yılında karara bağlanan davada, ot öldürücü glifosat* isimli tarım zehrini üreten şirketler yüz milyonlarca dolar tazminat ödemeye mahkum edildi.
Türkiye’de durum
Çukurova Üniversitesi’nde Dr. Saliha Çelik tarafından yapılan bir araştırmada, Adana Ceyhan’daki 66 tarım çalışanı ve çiftçiden saç ve kan örnekleri alındı. Denetim kümesi olarak tarımla ilgisi olmayan 66 kişi de bu araştırmaya dahil edildi. Sonuçlara nazaran: Çiftçilerin hepsinin saçında ve 94’ünün kanında en az 1 tarım zehiri var. Denetim kümesindeki tarımla ilgisi olmayan 66 şahıstan 55’inin saçında, 52’sinin kanında pestisit var. Bu sonuç, yalnızca pestisit kullanan çiftçilerin değil, bu eserleri tüketenlerin de etkilendiğini gösteriyor.
Hem çiftçi ve tarım çalışanlarının sıhhatini korumak, hem de pestisit kullanılan eserleri tüketen toplumun sıhhatini korumak için pestisit kullanımını azaltmaya yönelik siyasetlerin hayata geçirilmesi gerekiyor.
İş Güvenliği Uzmanları Derneği’nden Hakan Göçer şöyle aktarıyor: “6331 İş Sıhhati ve Güvenliği Kanunu tarım çalışanlarının sağlık nezaretlerini mecburî tutuyor. Tarım çalışanları bu kanun ile müdafaa altında. Lakin kendi ismine çalışan çiftçiler bu kanunun dışında tutuluyor. Çiftçinin kendi sağlık nezaretini yapması gerekiyor. Bilgi yetersizliği nedeni ile bu çiftçilerde maruziyet fazla oluyor. Tarım çalışanlarının pestisitlere kronik maruz kalması, Toplumsal Güvenlik Kurumu tarafından meslek hastalığı olarak tanımlanıyor. İşgöremezlik ve maluliyet tazminatı formunda haklar veriliyor.
Lakin meslek hastalıklarına ülkemizde doktorlar tarafından teşhis konulmasında sorunlar yaşanıyor. Doktorun hastanın ne işle uğraştığını sormaması nedeni ile uzun müddet meslek hastalığı tanısı atlanıyor. Kendi namına çalışan emekçilerin müdafaa önlemlerinin kendisinden beklenmesi buradaki maruziyeti artırmaktadır. Bu bahiste mevzuat düzenlemesine, eğitimler ve sertifikasyon programlarına muhtaçlık var.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
