“Bir damarın çapının olması gerekenden iki misli genişlemesine anevrizma denir” diyen Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Barış Çaynak, aort …
“Bir damarın çapının olması gerekenden iki misli genişlemesine anevrizma denir” diyen Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Barış Çaynak, aort anevrizmasının tedavi prosedürlerini anlattı…
Ana atardamar olan aortta gelişen anevrizma nedir?
Bir damarın çapının olması gerekenden iki misli genişlemesine anevrizma denir. Kalp kasılır ve kanı evvel aort damarına verir. Aort bütün bedeni dolaşıp karın düzeyine gelir. Karından sonra ayrılarak bacaklara kadar masraf. Karın düzeyine kadar olan bütün damara aort damarı denir. Bu damar kalpten çıktığı kısımda, başa ve kollara kısımlar verdiği kısımda, akciğerin ardında kaldığı kısımda ya da karın içerisindeki böbrek damarlarına verdikten sonraki kısımda genişleyebilir. Hepsinin tedavisi oburdur lakin ortak özellikleri birçok vakit denetimsiz hipertansiyon nedeniyle olmalarıdır. Tansiyon ciddiye alınmayıp aort damarı uzun müddet çok yüksek tansiyona maruz bırakılırsa o basınca artık dayanamadığı için genişler. İkinci sebebi de genetiktir. Ailede bu türlü bir durum varsa erken yaşta araştırılıp erken teşhis konulması gerekir. Doku hastalıkları üzere birtakım genetik hastalıklarda da olması gerekenden daha geniş aortlara rastlanabilir. Bilhassa karın kısmındaki aort anevrizmalarında sigara çok büyük bir faktördür. Yapısal olarak aort duvarını bozduğu için genişlemesine yol açar.
ANSIZIN GELİŞMEZ
Aort anevrizması ansızın mi gelişir?
Aort anevrizması yıllar içerisinde gelişir. Zira damar yavaş yavaş genişler ve gitgide olması gereken çapın iki misline çıkar. Bu çap bireyden bireye değişir. Bunun için kişinin beden kitle indeksini belirlemek gerekir. 2 metre uzunluğunda 150 kilo tartısında birisiyle 1.60 uzunluğunda 50 kilo birisinin aort çapları birbirinden farklıdır. Bilhassa kalpten çıkan aort damarı anevrizmasının tanısı koyulurken ortalama bir şahısta (1.70’e 70-80 kilo) 5 santimin üzerinde genişlemesi dikkate alınır. Zira olağanda 2.5-3 santim olmalıdır. 5-5.5 santimin üzerinde genişleme ameliyat sonudur.
YÜKSEK TANSİYON DENETİM ALTINA ALINMALI
Takip sırasında nelere dikkat edilmelidir?
Tansiyon denetimi çok sıkı yapılmalıdır. Zira tansiyona vakitle alışılır. Yüksek tansiyon birinci başta baş ağrısı ya da baş dönmesi yapar; boşlukta yürüyormuş hissi ya da enseden bir ağrı yapabilir. Fakat bir mühlet sonra hasta bu şikayetler 14-15’de olduysa alışır. 16-17 olduğunda bir müddet sonra tekrar alışır. Hasta artık o denli bir noktaya gelir ki 20 tansiyonla gezerken bile şikayeti olmaz. Fakat bedende deformasyonu çok büyük oranda olur. O yüzden tansiyonum düşmüyor ya da buna alışığım demek çok büyük bir yanlıştır. Bilhassa karın kısmındaki aort anevrizmasının en büyük sebeplerinden biri sigara olduğundan kesinlikle uzak durulmalıdır. Genetik olarak bu türlü bir durum varsa erken teşhis için de kesinlikle tetkik yapmak gerekir. En kolay tetkik her vakit ultrasondur. Zira bedene bir teşebbüs yapılmaz yalnızca yüzeysel olarak bakılır. Kalpten çıkan kısmında bir genişleme varsa ultrasonda bunun çapını ölçmek mümkündür. Genelde bu damar genişlediğinde aort kapağında da (kalbe irtibat noktasında) bir kaçak oluşturur ve bunu pahalandırmak için de ultrason ekokardiyografi yapılır. Karın kısmındaki genişlemeye karın ultrasonuyla teşhis koyulur. Lakin ultrasonla teşhis koyulduysa kesinlikle bir tomografi görüntülemesi de yapılır. İlaçlı tomografi çekilerek aortun tam çapına bakılır. Bu damar bilhassa karın kısmında genişlediğinde duvarında da pıhtılaşma olur. Bazen bu ultrasonda kaçırılabilir. O nedenle çaplar uygun bir tomografiyle belirlenebilir. Ameliyat kararı da tomografiye nazaran alınır.
60 YAŞ ÜSTÜ ERKEKLERİ ETKİLİYOR
Aort anevrizması bayanda mı yoksa erkekte mi daha sık görülür? Yaşın bir kıymeti var mıdır?
Bilhassa karın aort anevrizmaları 60 yaşı geçmiş, hipertansiyonu olan, sigara içen erkek hasta kümesi için çok önemli bir durumdur. Bu hastalar en azından bir sefer kolay bir karın ultrasonuyla taranmalıdır. Kalpten çıkan ana damar genişlemesinde aile kıssası çok değerli bir kriterdir. Zira bu grup hastayı daha erken teşhis etmek için çok kolay bir ultrasonla teşhis koymak mümkündür. Tansiyonu varsa esasen tansiyonun aşikâr evrelerinde kesinlikle bir kalp ekokardiyografisi yapmak gerekir.
Aort anevrizması nasıl tedavi edilir?
Kalpten çıkan kısımda olan aort anevrizmasında kesinlikle ameliyatla o aort damarını bir sentetik damarla değişmek gerekir. Şayet akciğer kısmında yahut karın boşluğundaki kısmındaysa büyük ve açık bir ameliyat olur. Bu ameliyat hasta için çok daha konforsuzdur. Zira işin içine bağırsaklar, akciğerler girer. O yüzden kapalı olarak yapılır; kasıktan girilerek damarın içerisine yeni bir damar yerleştirilir. Böylelikle hiçbir yerde kesi olmaz. Artık kalpten çıkan ana damar kısmındaki ameliyatları da kapalı yapmak mümkün olmaktadır. Bütün göğüs kemiğini açıp göğüs boşluğuna girerek değil de yalnızca göğüs kemiğinin üst kısmından 4-5 santimlik bir yerden girilerek bu damarı değiştirmek, aort kapağını tamir etmek, aort kapağını değişmek mümkündür.
KAPALI AMELİYATIN PEK ÇOK AVANTAJI VAR
Aort anevrizmasına kapalı ameliyatla müdahale etmenin hastaya avantajları nedir?
“Ameliyatlardaki en büyük travmamız göğüs kemiğinin açılmasıdır. Göğüs kemiğinin açılmaması güzelleşme sürecini hızlandırır. Bu ameliyatlar kapalı (küçük kesilerle) yapıldığında hastaya daha az kan verilir, daha az ritim bozukluğu olur, akciğerler daha süratli toparlanır ve hastanede kalış mühleti çok daha azalır. Hasta olağan hayatına kısa müddette dönüp her türlü aktivitesini yapabilir. Otomobil kullanır, yan yatar, sporunu yapar; ne toplumsal hayatından ne de iş hayatından olur. Açık bir ameliyatsa kemiğin uygunlaşması 6 ay kadar sürebiliyor. Otomobil kullanamıyor, toplumsal hayattan kopuyor.”
AMELİYATTAN KAÇMAK MEVT RİSKİ DEMEK
Ameliyat nasıl yapılır?
“Öncelikle, ameliyat önerildiyse kaçınmamak gerekir. Zira damarın çapı 5-5.5 santimin üzerine çıktıysa yırtılır. Bu, hastanaye yetişemeden direkt hayat kaybına yol açar. İçerden yırtıldığı yani dışa hakikat bir kanamanın olmadığı durumda ise saatler içerisinde bir ameliyat yapmak gerekir. Bu acil ameliyat da açık bir ameliyat olmak zorundadır ve hayati riski çok yüksektir. Planlı yapılan bir anevrizma ameliyatının riski yüzde 2-3 iken yırtılma sonucu yapılan ameliyatın riski geliş durumuna bağlı olarak yüzde 30-50’dir. Kalpten çıkan ana damarda genişlik varsa bu genişlik aort kapağında da kaçağa yol açacağı için mümkün mertebe aort kapağı tamir ederek, değişmeden bu ameliyatı yapmak isteriz. O yüzden ileri derecede bir kapak kaçağı olmadan hasta başvurmalıdır. Hasta orta derece bir aort kapağıyla ameliyata girerse aort damarını değişirken bir protez kapak koymadan tedaviyi yapmak mümkün olur.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
