SHURA Güç Dönüşümü Merkezi, ‘Yeşil Yeni Tertip Bağlamında Türkiye’de Güç Dönüşümünün Finansmanı’ raporunu açıkladı. Raporda Türkiye’nin güç …
SHURA Güç Dönüşümü Merkezi, ‘Yeşil Yeni Sistem Bağlamında Türkiye’de Güç Dönüşümünün Finansmanı’ raporunu yayınladı. Raporda, net sıfır karbon maksadına ulaşmanın anahtarı olan ve enerji dönüşümü ile dijital dönüşümü içeren Yeşil Yeni Düzen kavramı ışığında, güç dönüşümü finansmanı incelendi. 21. yüzyılın ikinci çeyreği için global ölçekte bir kalkınma paradigması haline gelen ve son 50 yıldır eşine rastlanmamış bir yatırım atağı doğuran Yeşil Yeni Nizam, güç dönüşümü için hem finansman muhtaçlığını hem de finansman kaynaklarını çeşitlendirerek artırmakta.
SHURA Güç Dönüşümü Merkezi Yönlendirme Komitesi Lideri Selahattin Hakman ve SHURA Güç Dönüşümü Merkezi Yöneticisi Alkım Bağ Güllü’nün konut sahipliğinde bugün düzenlenen toplantıda, Kıdemli Güç Analisti Yael Taranto tarafından tanıtılan raporda, güç dönüşümünün finansmanı için siyaset ve aksiyon tekliflerine yer veriliyor.
Toplantının açılış konuşmasını yapan SHURA Güç Dönüşümü Merkezi Yöneticisi Güllü,dünyadaki ve Türkiye’deki aktüel makroekonomik ortamın ve finansal kaynaklara erişimin, son 20 yıla oranla yeni zorluklar içerdiğinin altını çizdi. Bu nedenle iklim diplomasisi, kalkınma ve finansman bağlamında stratejik planlamanın kıymet kazandığını anlatan Güllü, şunları söyledi:
”Türkiye’nin güç dönüşümü için 2030 yılına kadar muhtaçlık duyacağı finansman, tıpkı periyotta yaratılabilecek global kaynakların lakin yüzde 0,5’i düzeyinde. Türkiye güç dönüşümüyle birlikte düşük karbonlu ve yüksek katma bedelli üretime yönelerek muhtaçlık duyduğu kaynaklara erişebilir. Bu stratejinin uygulanabilmesi için maksatlarla uyumlu, orta-uzun vadeli, uygun maliyetli finansmanı sağlayacak faal bir yeşil finansman stratejisine muhtaçlık var. Öbür yandan yenilenebilir enerjiyi, güç verimliliğini ve yeni teknolojileri, sanayi ulaştırma ve binalardaki güç tüketimiyle bütün olarak ele alan, bunu finansman kullanıcılarının gereksinimlerine uygun yatırım kaynaklarıyla eşleştiren finansman sistemlerinin ve modellerinin geliştirilmesi kıymetli.”
TÜRKİYE’YE GÜÇLÜ ‘YEŞİL YATIRIM’ ATILIMI GEREKİYOR
SHURA Güç Dönüşümü Merkezi’ni uyumunda hazırlanan rapor için,kamu kuruluşları, memleketler arası ve yerli finans kuruluşları, güç şirketleri, teknoloji şirketleri, sanayi kuruluşları ve sektörel kuruluşların yanı sıra akademisyen ve danışmanları da içeren toplam 51 kuruluştan 74 temsilci ile birebir görüşmeler yapıldı.
Covid-19 salgınının dünya çapında, ‘İkiz Dönüşüm (yeşil dönüşüm ve dijital dönüşüm) yatırımlarını hızlandırdığının altının çizildiği raporda, şöyle deniliyor: “Enerji dönüşümü özelinde, Covid-19 salgınına ek olarak, Rusya-Ukrayna savaşının sonuçları, Avrupa başta olmak üzere birçok ülke için güç arz güvenliğinin kıymetini artırdı. Bu durum birbirinden farklı tahlilleri gündeme getirmekle birlikte, orta-uzun vade için güç dönüşümü yatırımlarının kıymetini bir kere daha ortaya koydu. Sonuç olarak, Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın bir destek olarak güçlenmesiyle, Türkiye için yeşil dönüşüme ve yeşil finansmana yönelik strateji ve siyaset gelişimi öncelik kazandı.
Öte yandan Türkiye’nin milletlerarası entegrasyon seviyesi ve kıymet zincirlerindeki pozisyonu dikkate alındığında, mevcut ekonomik yapısını ileriye taşıyabilmesi için güç dönüşümü yatırımları başta olmak üzere, güçlü bir yeşil yatırım atılımı gerekli. Memleketler arası şartların yanı sıra Türkiye’nin makroekonomik sıkışmaları klâsik kanallar üzerinden finansmana ulaşmakta zorluğa yol açıyor ve önümüzdeki periyotta şartlar daha da ağırlaşacak.”
HIZLI BİR SIÇRAMA İÇİN FIRSAT
Çalışmada, Türkiye iktisadının yapısal dönüşüm muhtaçlığıyla Yeşil Yeni Nizam gündeminin örtüştüğü vurgulandı. Finansman kısıtları ve gitgide ağırlaşan zorluklara karşın, Avrupa Yeşil Mutabakatı başta olmak üzere, memleketler arası seviyede Yeşil Yeni Düzen’in açığa çıkardığı fırsatlar, Türkiye’nin güç dönüşümü seyahatinde süratli ve kapsamlı bir sıçrama yapmak için uygun bir taban oluşturuyor.
Raporda, Yeşil Yeni Nizam kapsamında 8 siyaset ve hareket alanı önerisi getirildi. Birinci 3 unsur, özel bölüm ve sivil toplum iştirakiyle yüklü olarak kamunun öncülüğünde ve uyumunda yürütülmesi gereken makro seviyedeki alanları kapsıyor. 4., 5., 6. ve 7. hususlar, kamunun düzenlemeleri ve teşvikleriyle finans dalı ve özel dal paydaşlarının gerçekleştireceği alanlar. 8. unsur ise kamunun hem yönlendirici hem de özel bölümle birlikte yatırımcı olacağı, kaynak mobilizasyonunda öteki alanlara kıyasla daha etkin rol alacağı bir alan.
TÜRKİYE’DE GÜÇ DÖNÜŞÜMÜ FİNANSMANINA 8 ÖNERİ
1) Uzun Periyotlu Güç Dönüşümü Stratejisi Oluşturulması: Yeşil Yeni Nizam bağlamında güç dönüşümü başlıklarına ait yürütülen strateji ve siyaset çalışmalarını kapsayan bir üst başlık oluşturacak bütüncül bir ‘Enerji Dönüşümü Stratejisi’ geliştirilmeli.
2) Ulusal Taksonomi Çalışmalarının Türkiye’nin İhtiyaçları/Öncelikleri Perspektifinden Yürütülmesi:Öncelikli yatırım alanları belirlenmeli; sürdürülebilir projeleri ve faaliyetleri uygun şartlarda finanse etmek için net bir tarif yapılarak ortak bir sınıflandırma sistemi oluşturulmalı.
3) Finansmana Erişimin Artırılması ve Kaynakların Çeşitlendirilmesi:Enerji dönüşümü yatırımlarına yönelik olarak uzun vadeli ve düşük maliyetli finansmana erişim artırılmalı, finansman kaynakları çeşitlendirilmeli.
4) Güç İdaresi Yaklaşımının Geliştirilmesi: Enerji dönüşümünün tüm alt başlıklarını kapsayan, hem memleketler arası finansman temininde bir ana tema olarak geliştirilebilecek hem de yenilikçi finansman mekanizmaları/modelleri geliştirmeye müsait bir kavram olarak ‘enerji yönetimi’ temel bir yaklaşım haline getirilmeli.
5) Şebeke Ölçeğinde Yenilenebilir Güç Finansman Mekanizmalarının/Modellerinin Geliştirilmesi: Şebeke ölçeğinde yenilenebilir güç yatırımları, finans kesiminin tecrübe sahibi olduğu, gelişmiş bir yatırım alanı olarak kıymetlendirilebilir. Bu alanda garantili alım tarifelerine dayalı finansmanın dışında yeni modeller geliştirilmeli.
6) Dağıtık Yenilenebilir Güç Kaynaklarının Finansmanı: Dağıtık yenilenebilir güç kaynaklarına dayalı yatırımlar hem yeni iş modelleri hem de finansman modelleri gelişimi için en elverişli alanlar.
7) Güç Verimliliği Finansmanı: Enerji verimliliği projelerinin finansmanında, teminatlandırma ve ölçme-değerlendirme üzere başlıklarda, finansmanı zorlaştırıcı belirsizlikler giderilmeli.
8)Yeni Teknolojiler ve Başka Alanların Finansmanı: Yeni teknolojilere yönelik yatırımların finansmanında kamunun aktifliğinin artırılmalı.
ENERJİ DÖNÜŞÜMÜ ÖNÜMÜZDEKİ 10 YILDA 135 MİLYAR DOLAR YATIRIM GEREKTİRECEK
Avrupa Birliği’nin (AB) yanı sıra, Japonya ve Güney Kore’nin, Yeşil Yeni Nizam kavramını temel ekonomik büyüme paradigması olarak benimsediği, ABD ve Çin’in de bu eksende kıymetli adımlar attığı görülüyor. Ülkelere ek olarak, Çok Taraflı Kalkınma Bankaları başta olmak üzere, milletlerarası finansal kuruluşlar, kurumsal yatırımcılar ve öteki kurumsal şirketler de orta-uzun devirli iklim değişikliğiyle uğraş kapsamında yatırım ve finansman taahhütlerinde bulunuyor.
Rapora nazaran global ölçekte güç dönüşümü için 2050 yılına kadar 110 trilyon dolar yatırım gereksinimi var. Kelam konusu yatırımın yüzde 50’sinden fazlasının 2021-2030 devrinde yapılması gerekli. Kurumsal yatırımcıların iklim taahhütlerindeki artış ve bu doğrultuda direkt güç dönüşümü finansmanı maksatları deklare etmeye başlamaları, çok taraflı kalkınma finansmanı kuruluşlarının taahhütlerinin genişlemesi, kamu ve hükümet kuruluşlarının Avrupa Yeşil Mutabakatı örneğinde olduğu üzere, bütçe hisselerini artırması finansman imkanlarının genişlemesine ve arz yapısının değişimine işaret ediyor. Bu doğrultuda yapılan projeksiyonlar, 2030 yılına kadar yatırımlar için gereksinim duyulan 55 trilyon dolarlık finansmanın mümkün olduğunu gösteriyor.
SHURA Güç Dönüşümü Merkezi senaryoları kapsamında Türkiye’nin güç dönüşümü yatırım muhtaçlığı ise 2022-2030 periyodu için 135 milyar dolar; finansman muhtaçlığı ise yaklaşık 107 milyar dolar. Bu kapsamda yapılması gereken yıllık yatırım meblağı 2002-2020 devri ortalamasına kıyasla yaklaşık 2 kat, öz kaynak dışı finansman gereksinimi ise 2,5 kat daha yüksek olacak.
Raporun tanıtımının akabinde, ‘Türkiye’de Güç Dönüşümünün Finansmanı İçin Yeni İmkanlar: Yeşil Yeni Tertip Neler Vaat Ediyor?’ bahisli panel düzenlendi. SHURA Yönlendirme Komitesi Lideri Selahattin Hakman’ın moderasyonundaki panele, BM Kalkınma Uyum Sorumlusu/Ekonomist Eser Pirgan Matur, Dünya Bankası Kıdemli Güç Uzmanı Yasemin Örücü, Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası Ekonomik Araştırmalar Müdürü Fazilet Sezer ve Enerjisa Dağıtık Güç ve E-Mobilite Grup Yöneticisi Mustafa Daldalkatıldı.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
