Arı sokmasına bağlı “Akut-alerji krizi” nedir? Nasıl önlenir? ERKEKLER İKİ KAT DAHA FAZLA RİSK ALTINDA! Piyade Uzman Çavuş Mehmet Burak Keçe …
Arı sokmasına bağlı “Akut-alerji krizi” nedir? Nasıl önlenir?
ERKEKLER İKİ KAT DAHA FAZLA RİSK ALTINDA!
Piyade Uzman Çavuş Mehmet Burak Keçe’nin Pençe-Kilit Operasyonu bölgesinde arı sokması sonucu geçirdiği “Akut-alerji krizi” nedeniyle şehit olması ülkeyi yasa boğarken, arı sokmalarına bağlı gelişebilen alerjinin tehlikeleri konusunda açıklama yapan Türkiye Ulusal Alerji ve Klinik İmmünoloji Derneği Üyesi Prof. Dr. Okan Gülbahar, “Arı sokmasına bağlı sistemik alerjik tepki riski, erkeklerde bayanlara nazaran iki kat daha fazla. Anafilaksinin önüne geçmek için kesinlikle venom immünoterapisi olarak isimlendirilen aşı tedavisini uygulanmalı ve alerjisi olanlar otoenjektörleri yanlarından ayırmamalı” dedi.
Arılar; biyoçeşitliliğin sürdürülmesi, birçok bitkinin üretimi ve hayatının garanti altına alınması, ormanların yenilenmesinin desteklenmesi, iklim değişikliğine adaptasyon ve sürdürülebilirliğin teşvik edilmesinden ziraî eserlerin ölçü ve kalitelerinin geliştirilmesine kadar tabiatta varlıkları kilit ehemmiyete sahip olan canlılar, fakat alerjik tepki kelam konusu olduğunda bir insanın hayati varlığını tehdit edebiliyor. O denli ki Millî Savunma Bakanlığı, Pençe-Kilit Operasyonu bölgesinde Piyade Uzman Çavuş Mehmet Burak Keçe’nin arı sokması sonucu gelişen akut-alerji krizi sonrasında şehit olduğunun bildirilmesiyle bir arada, ülke yasa boğulurken, arı sokmasına bağlı gelişen akut alerji krizinin ne olduğuna ve alınabilecek tedbirlere dair büyük bir merak oluştu.
Türkiye Ulusal Alerji ve Klinik İmmünoloji Derneği Üyesi Prof. Dr. Okan Gülbahar arıların neden olduğu böcek sokmalarının ülkemizdeki görülme sıklığının 50 ila 95 arasında olduğunu, bir kişinin ömür uzunluğu arı tarafından sokulma oranının ise 95 üzere epeyce yüksek oranlarda gerçekleştiğini söyledi. “Görüldüğü üzere bu oranlar hayli yüksek” diyen Prof. Dr. Gülbahar şöyle devam etti: “Arı sokmalarının en korkulan klinik yansıması, sistemik alerjik tepki olan anafilaksidir. Anafilaksi ya da akut alerji krizi, arı zehrinde bulunan proteinlere karşı sokulan bireyde, o proteinlere özel olarak üretilmiş IgE yapısındaki antikorların, bedenin savunma sistemi hücrelerini uyarması sonucu gelişir. IgE antikorlarının gelişmesi için kişinin daha evvel çeşitli defalar bu yabancı proteinlerle müsabakası gerekir. Buna duyarlaşma diyoruz. Duyarlaşma safhası olmadan alerjik tepki gelişmesi az bir durumdur. Bu nedenle daha evvel arı tarafından hiç sokulmamış bir bireyde alerjik tepki gelişme mümkünlüğü son derece düşüktür.”
ERKEKLERDE İKİ KAT FAZLA!
Bir milyon nüfus başına bildirilen mevt sayılarının, senede 0.03-0.48 arasında olduğu, ölümcül tepkilerin görüldüğü bireylerin 40-85’inde daha evvelce anafilaktik tepki hikayesi olmadığını belirten Prof. Dr. Okan Gülbahar, “Yani önemli alerjik tepki yaşayanların yaklaşık yarısı, arı alerjileri olduğunun farkında değildirler. Fakat şayet bir evvelki tepki anafilaksi ise, bir sonraki sokmanın anafilaksi ile sonuçlanma riski daha yüksektir. Arı sokmasına bağlı sistemik alerjik tepki riski, erkeklerde bayanlara nazaran iki kat daha fazladır ve yaşla birlikte artmaktadır” dedi.
“ANAFİLAKSİYE KARŞI VENOM İMMÜNOTERAPİSİ UYGULANMALI”
Öyküsünde arı sokması ile önemli sistemik tepki hikayesi bulunan ve testlerinde arı venomuna hassas bulunan hastaların, bir sonraki arı sokmasında 30 ila 70 oranında anafilaksi riski taşıdıklarının altını çizen Gülbahar, “Bu nedenle, bu bireylere 85 ile 98 arasında faal bir tedavi olduğu gösterilmiş olan ve ileride gelişebilecek önemli tepkilerden korunma sağlayan venom immünoterapisi olarak isimlendirilen aşı tedavisi uygulanmalıdır” dedi. Bu tedavi yaklaşımının emeli, şayet hastayı bir daha arı sokacak olursa, hayatı tehdit eden tepkilerin gelişmesini önlemek olduğunu tabir eden Gülbahar, alerji aşılarının bunu hakikaten de çok başarılı bir şekilde yaptığını, günümüzde olağan kurallarda bu tedavinin müddetinin 5 yıl olması gerektiği söyledi.
ARI SOKTUĞUNDA NE YAPMALIYIZ?
Prof. Dr. Okan Gülbahar’dan hayati adımlar…
Arı sokmasından sonra birinci yapılması gerekenler:
1.Arıların bulunduğu bölgeden ani hareketlerden kaçınarak lakin süratli ve inançlı bir şekilde uzaklaşmak.
2.Eğer sokan arı bal arısıysa ve zehir kesesi hala deride kasılıp zehir vermeye devam ediyorsa, iğneyi derhal yerinden çıkartmak. Arının iğnesi, venom kesesinin zedelenmemesi için, tırnak yahut sert düzgün bir cisim yardımıyla (örneğin bir kart) kazınarak çıkartılmaya çalışılmalıdır. Cımbız, pense üzere araçlar kesenin patlamasına neden olarak daha fazla venomun deverana geçmesine yol açabileceğinden, iğnenin çıkartılmasında bu prosedürler tercih edilmemektedir.
3. Sokulan bölge pak, sabunlu su ile yıkanarak kurulanmalıdır. Antiseptikler kullanılabilir. 4.Deriyi tırnaklarla kaşıyıp yara yapmaktan kaçınılmalıdır.
5. Sokulan alanı rahatlatmak için soğuk kompres, alerji hapları, kortizonlu kremler, ağrı kesiciler kullanılabilir. Hiçbir şey yapılmasa dahi, bu durum geçicidir ve saatler içinde tabiatıyla düzelir. Lakin anafilaksi durumunda süreç farklıdır. Anafilaksi tedavisinde birinci tercih olan adrenalin kullanımıdır. Ülkemizde kullanımı hayli kolay adrenalin otoenjektörleri bulunmaktadır. Adrenalin otoenjektörleri, bilhassa sağlık hizmetlerine süratli bir şekilde ulaşmanın mümkün olmadığı yerlerde hayat kurtarıcı olmaktadır.
BU BELİRTİLERE DİKKAT!
Sistemik tepkilerin hafif tiplerinde belirtiler çoklukla deri ve mukozalarda görülür. Bu belirtiler arasında en sık görülenler ürtiker (kurdeşen), anjioödem, deride kızarıklık ve kaşıntıdır. Deri bulguları hastaların 80’inden fazlasında gözlenir. Nefes darlığı, nefes almada yahut vermede zorluk, öksürük, hırıltılı teneffüs, göğüste sıkışma hissi, ses kısıklığı, ses çıkaramama üzere solunumsal semptomlar olguların 50-60’ında görülür. Üst havayollarında gelişen ödem, arı sokmasına bağlı ölümlerin en önde gelen sebeplerindendir. Bu sırada şahısta, boğazda sıkılma hissi, yutkunmada zahmet, tükürüğünü yutamama, nefes alamama, nefes alırken ötme sesi, ses kısıklığı, seste kabalaşma, konuşamama ve morarma üzere yakınma ve belirtiler gelişebilir. Bu belirtilerin erkenden tanınması ve süratle tedavisi kişiyi hayatta tutacaktır.
OTOENJEKTÖR NEDİR?
Anafilaksi riski taşıyan bireyler çoklukla üzerlerinde bir otoenjektör taşır. Bu aygıt, uyluğa bastırıldığında tek bir doz ilaç enjekte eden bir şırınga ve olağanda içeride kalan, saklı bir iğneden meydana gelir. Hızlı otoenjektör kullanımı anafilaksinin berbatlaşmasını önleyebilir ve hayat kurtarabilir. Bu nedenle anafilaktik tepki gösteren şahıslar bu enjektörün nasıl kullanıldığını öğrenmeli ve kendilerine yakın şahısların de öğrenmesini teşvik etmelidir.
ANAFİLAKSİ YA DA ALERJİK KRİZ NEDİR?
Anafilaksi çeşitli zehir, besin hususu ya da ilaçların kullanımı sonrasında meydana gelen ağır bir alerjik tepki tablosudur. Bu hadiselerin birçoklarında arı sokması ya da fıstık üzere besin alerjileri tespit edilir. Anafilaksi gelişimi sonrasında bireylerde cilt döküntüsü, düşük nabız ve şok durumu meydana gelebilir ve müdahale edilmezse hayati riskle hatta mevtle sonuçlanabilir.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
