Gözle görülemeyen süreçlerin anlaşılması sağlanıyor… 1950’li yıllarda akademik alanlarda konuşulmaya başlanan bilişsel psikoloji, süratle …
Gözle görülemeyen süreçlerin anlaşılması sağlanıyor…
1950’li yıllarda akademik alanlarda konuşulmaya başlanan bilişsel psikoloji, süratle büyüyerek en tanınan alt alanlardan biri haline geldi. Bilişsel psikolojinin temelinde bilgi sürece modelinin yer aldığını belirten Dr. Öğr. Üyesi Merve Çebi; dikkat, sorun çözme ve algı üzere gözle görülemeyen lakin beynimizin içinde gerçekleşen bu süreçlerin nasıl gerçekleştiğini açıklığa kavuşturmaya çalışıldığını söz ediyor. Çebi, yapay zeka ve bilişsel psikoloji temelde birebir maksadı paylaştığına dikkat çekti ve her iki alanın da insan zihninin hudutlarını açığa çıkarmayı amaçladığını söyledi.
Üsküdar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi İngilizce Psikoloji Kısım Lideri Dr. Öğr. Üyesi Merve Çebi; bilişsel psikolojinin temel mevzu ve amaçlarınının yanı sıra yapay zeka ile olan alakası hakkında değerlendirmelerde bulundu.
Temelde bilgi sürece modeli bulunuyor
Bilişsel psikolojinin 1950’li yıllar itibariyle akademik alanlarda konuşulmaya başlandığını ve psikolojinin öteki alt alanlarına nazaran nispeten daha genç olmasına karşın, süratle büyüyerek en tanınan alt alanlardan biri haline geldiğini belirten Dr. Öğr. Üyesi Merve Çebi, “Bilişsel psikolojinin temelinde yer alan ve bu alanda çalışan birden fazla bilim insanı tarafından benimsenmiş yaklaşım, bilgi sürece modelidir. Bu yaklaşıma nazaran, zihin bir bilgisayar üzere çalışarak gelen bilgiyi bir dizi süreçten geçirir. Yani şayet beyni, bir bilgisayar üzere düşünebilirsek, o vakit bilişsel süreçlerin düzeneğini anlayabiliriz.” dedi.
Psikologlara yarar sağlıyor
Bilişsel psikolojinin temel konusu olan dikkat, algı, sorun çözme üzere zihinsel fonksiyonların dışarıdan müşahede yoluyla anlaşılması pek mümkün olmayan süreçler olduğunu söz eden Dr. Öğr. Üyesi Merve Çebi, kelamlarına şöyle devam etti:
“Örneğin, size bir matematik sorunu sunulduğunda ve siz bu sorunu çözdüğünüzde algınız, belleğiniz ve stratejik düşünme marifetleriniz dahil olmak üzere pek çok zihinsel aktivite gerçekleşir. İşte bilişsel psikolojinin gayesi, gözle görülemeyen ama beynimizin içinde gerçekleşen bu süreçlerin nasıl gerçekleştiğini açıklığa kavuşturmaya çalıştırmaktır. Bilişsel psikolojiden elde edilen bu bulgular, alanda çalışan psikologlar için de yeni bir bakış açısı kazandırmaktadır. Örneğin, psikologlar, bu süreçlerin nasıl çalıştığı hakkında daha fazla bilgi sahibi olarak, insanların hafızalarını geliştirmelerine ve potansiyel hafıza sorunlarıyla gayret etmelerine yardımcı olacak yeni yollar geliştirebilirler.”
Bilginin işlenme biçimini anlamak birçok yarar sağlıyor
Dr. Öğr. Üyesi Merve Çebi, “İnsanların bilgiyi nasıl işledikleri hakkında bilgi edinmek, araştırmacıların yalnızca insan beyninin nasıl çalıştığına dair daha derin bir anlayış kazanmalarına yardımcı olmakla kalmaz, tıpkı vakitte; bellek bozukluklarıyla başa çıkma, dikkati odaklamada zahmet çeken şahısların konsantrasyonlarını geliştirmelerini kolaylaştıracak tahliller bulma, şahısların hakikat karar verme maharetlerini artırma, öğrenme bozuklukları için uygun rehabilitasyon programları geliştirme, öğrenme ve bellek kapasitesini artırmak için eğitim müfredatını yapılandırma üzere sayısız pratik uygulama için yarar sağlar. Örneğin bellek hakkında elde edilen bulgular sayesinde, bugün insanların anıları nasıl oluşturduğu, depoladığı ve hatırladığı konusunda kıymetli bilgilere sahibiz. Bilişsel psikolojinin tarihinde, beyin hasarı olan hadiselerle anlaşılmaya başlanmış bu bilgiler, günümüzde beyin görüntüleme prosedürlerinin gelişmesiyle daha düzgün anlaşılmaktadır.” dedi.
Beyin işlevleri birçok metotla incelenebiliyor
Günümüzde bilim insanlarının yıllar içinde gelişen teknoloji sayesinde, elektroensefalografi (EEG) yahut işlevsel manyetik rezonans görüntüleme (fMRI) üzere metotları kullanarak beyin işlevlerini inceleyebildiklerini belirten Dr. Öğr. Üyesi Merve Çebi, “Bu sayede, hangi bilişsel fonksiyonların beynin hangi bölgesiyle bağlı olduğu hakkında artık dengeli bilgilere sahip olabilmekteyiz. Bu durum, günümüzde ve gelecekte zihin-beyin ilgisindeki bilinmeyenlerin aydınlatılması ismine kıymetli çalışmaların yapılmasını imkanlı kılıyor.” diye konuştu.
İnsan zihnini anlamaya yönelik çalışmalar devam edecektir
Dr. Öğr. Üyesi Merve Çebi, yapay zeka denilen kavramın ortaya çıkmasıyla insan zihnini anlamaya yönelik çalışmalarda yeni bir periyoda girildiğini söyledi ve kelamlarını şöyle tamamladı:
“Bilindiği üzere yapay zeka, bir bilgisayar yahut bilgisayar tarafından denetim edilen bir robotun insan zekası ve muhakeme gerektirdiği için çoklukla beşerler tarafından yapılan misyonları yerine getirme yeteneğidir. Görünen o ki, yapay zeka ve bilişsel psikoloji temelde birebir hedefi paylaşmaktadır: İnsan zihninin sırlarını açığa çıkarmak. Bu bağlamda, yapay zeka kullanılarak geliştirilen hesaplamalı modellemeler, insan bilişsel işleyişinin özelliklerini modellemeye yahut taklit etmeye çalışan programlar oluşturmayı maksatlar. Bilim insanları, tüm bu formülleri kullanarak insan zihninin işleyişini anlayabilmek için gelecekte de çalışmalarına devam edeceklerdir.”
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
