Koç Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Prof. Dr. Tuğba Bağcı Başkan, Koç Üniversitesi Translasyonel Tıp Uygulama ve Araştırma Merkezi’nden doktora …
Koç Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Prof. Dr. Tuğba Bağcı Başkan, Koç Üniversitesi Translasyonel Tıp Uygulama ve Araştırma Merkezi’nden doktora sonrası (Postdoc) araştırmacı Dr. Alişan Kayabölen ve ekip arkadaşları, COVID-19 salgınına neden olan SARS-CoV2 ile gayrette yeni bir molekül tasarladılar. Koç Üniversitesi araştırmacılarının, virüsün hücre içine girmek için kullandığı ACE2 reseptörü (almacı) ile virüs ortasına yerleştirdikleri bu molekül sayesinde virüsün reseptöre tutunarak bedenimize girmesi engellenebilecek.
İki yılı aşkın müddettir tüm dünyayı etkileyen, birçok insanın enfekte olmasına ve yeniden çok sayıda can kaybına neden olan COVID-19 pandemisi, Koç Üniversitesi araştırmacıları tarafından da üzerinde çok çalışılan, birçok disiplinlerarası araştırma yürütülen en sıcak hususlardan biri. Koç Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Prof. Dr. Tuğba Bağcı Başkan, Koç Üniversitesi Translasyonel Tıp Uygulama ve Araştırma Merkezi’nden doktora sonrası (Postdoc) araştırmacı Dr. Alişan Kayabölen, Dr. Uğur Akcan, Dr. Doğancan Özturan ve ekip arkadaşları da yaptıkları araştırma ile COVID-19 ile uğraşta çok kıymetli bir kapıyı aralıyorlar.
COVID-19’a neden olan SARS-CoV-2’nin (şiddetli akut teneffüs yolu sendromu koronavirüsü 2) hücre içine girmesi bedenimizde doğal olarak bulunan ACE2 isimli reseptöre tutunması ile mümkün oluyor. Şu anda bu virüsle uğraş için kullanılan anti-viral ilaçlar, virüsün hücreye girmesini değil, virüsün hücre içinde çoğalmasını engelleyen araçlar ve yalnızca SARS-CoV-2’ya has değiller. Meğer ACE2 reseptörünü bloke etmeyi hedefleyen yaklaşımlar geliştirmek dünyanın birçok yerindeki laboratuvarlarda araştırmacıların en büyük ortak amaçlarından biri. Virüsün bedene girişi için anahtar vazifesi gören ACE2 reseptörünü engelleyecek bir molekül üretmek için birçok çalışma yürütülüyor. Koç Üniversitesi araştırmacılarının çalışmasını özgün kılansa, virüsle reseptör arasında mani oluşturmak hedefiyle tasarladıkları ve genetik mühendislik yolu ile ürettikleri, ACE2 reseptörünü çoklu bir formda taklit eden yepisyeni bir molekül. Virüsün yüzeyinde bulunan dikensi görünümlü spike proteinleri bu molekülle sarmalanıyor ve böylelikle virüsün ACE2 reseptörüne tutunması ve hasebiyle hücreye girmesi engelleniyor. Bu molekül, dünyanın pek çok merkezinde emsal yaklaşımlar ile üretilen öteki moleküllerden daha tesirli. Prof. Dr. Tuğba Bağcı Başkan ve Dr. Alişan Kayabölen, sonuçların bu kadar hoş olmasından büyük sevinç duyuyor, beklentilerini ötesinde verimli bir molekül tasarladıklarını vurguluyor.
Varyantlar Üzerinde de Etkili
Virüsün mutasyona uğramasıyla ortaya çıkan ve Omicron dahil birçok varyant üzerinde de test edilen molekülün muvaffakiyet yüzdesi benzeri çalışmalardaki tekli örneklere oranla 100 kat daha yüksek. Bu muvaffakiyet yalnızca deneysel laboratuvar ortamında değil, gerçek ve canlı virüslerin izole edilerek araştırılabildiği ve Türkiye’de öncü bir merkez olan Koç Üniversitesi İş Bankası Enfeksiyon Hastalıkları Araştırma Merkezi’nde (KUİSCİD) yapılan denemelerde de emsal şekilde kendini tekrar etti. Prof. Dr. Füsun Can ve takımı ile kurulan başarılı bir iştirakle, tasarlanan yeni molekülün tesirleri laboratuvarda araştırıldı ve sonuçları çok başarılı oldu. Ayrıyeten, TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi’nde yapılan hayvan deneylerinde de molekül virüsü etkisiz hale getirme konusunda başarılı sonuçlar ortaya koydu.
Geçtiğimiz hafta tesir pahası çok yüksek olan Advanced Science (IF = 17.52) adlı bilimsel yayın organında araştırma sonuçlarını ortaya koyan makalenin yayımlanmasının üzerinden çok kısa bir müddet geçmesine karşın, çeşitli ülkelerdeki üniversitelerden laboratuvarlar iş birliği için temas kurmaya başladı. Araştırmanın bundan sonraki adımı ise, büyük üretici firmalarla bir ortaya gelip molekülün klinik araştırmalarda kullanılmak üzere geliştirilmesi olacak. Yeni varyantların da enfeksiyon kapasitesini azaltabilecek bu çoklu molekül ilaç üretimi için de umut olabilecek.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
