Başın içinde suyun birikmesi ya da artması hidrosefali hastalığına yol açıyor. Hidrosefalinin birçok nedeni bulunduğunu belirten uzmanlar, beyin …
Başın içinde suyun birikmesi ya da artması hidrosefali hastalığına yol açıyor. Hidrosefalinin birçok nedeni bulunduğunu belirten uzmanlar, beyin omurilik sıvısının üretildiği yerde ortaya çıkan bir tümörün çok sıvı üretimine yol açabileceğini ve ayrıyeten dolanım sırasında oluşan bir mahzurun de hastalığa neden olabileceğini tabir ediyor. Uzmanlar, doğumdan geriatrik periyoda kadar her bireyin hidrosefali riski altında olduğunu vurgularken, baş ağrısını söz edemeyeceği için bilhassa çocuklarda şuurun etkilenmesi, gelişim geriliği ve yeme tertibinin bozulması üzere belirtilere dikkat edilmesini öneriyor.
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Beyin Hastanesi Beyin, Hudut ve Omurilik Cerrahı Prof. Dr. Mustafa Bozbuğa, beyinde su birikmesi durumunda ortaya çıkan hidrosefali hastalığı ile ilgili değerlendirmelerde bulundu.
Suyun artması hidrosefaliye yol açabiliyor
Hidrosefalinin söz manası itibariyle ‘su kafa’ manasına geldiğini belirten Prof. Dr. Mustafa Bozbuğa, “Hidrosefali, başın içinde suyun yani beyin-omurilik sıvısının birikmesi ya da artması durumudur. Olağan koşullarda başın içinin kabaca yüzde 80’ini beyin dokusu, yüzde 10’unu beyin omurilik sıvısı ve yüzde 10’unu da kan oluşturuyor. Beyin omurilik sıvısının mekanik gözetici ve besleyici üzere pek çok işlevi bulunuyor. Beyin-omurilik sıvısı daima hassas bir üretim, sirkülasyon ve emilim dinamiği içerisinde beynin ve omuriliğin içinde ve yüzeyinden sonların başlangıç noktasına kadar ulaşan daima bir sirkülasyona sahiptir. Omurilik sıvısının bu deveran yolu üzerinde doğumsal anomali, doğumdan sonra ortaya çıkan tümör yahut öteki nedenlerden ötürü bazen darlıklar oluşabilir. Yol daraldığı için yolun gerisinde kalan kısımda beyin omurilik sıvısı birikir. Bu durum hidrosefalinin çeşitlerinden birisidir.” dedi.
Her bireyde hastalık olarak tanımlanmıyor
Ortalama bir yetişkinde beyin-omurilik sıvısının 150 cc olduğunu ve günlük imal ve emilimin yaklaşık 500 cc olduğunu söz eden Prof. Dr. Mustafa Bozbuğa, “Bu sıvının yarısı başın içinde yarısı da omurilik bölgesinde bulunuyor. Kimi şahıslarda ise bu oran çeşitli sebeplerden ötürü daha farklı olabiliyor. Her bireyde bu durumu direkt hastalık olarak tanımlamıyoruz. Bu durumun hastalık olarak kabul edilmesi için beyin-omurilik sıvısı dolu ventriküllerin beklenenden daha yüksek basınca sahip olup beyne baskı yapıyor olması gerekiyor. Olağan kabul edilen durumlar ventrikülomegali olarak tanımlanıyor. Birtakım şahısların başının içinde ventrikülleri bir ölçüde büyük olabilmektedir ve bu her vakit hastalık demek değildir.” diye konuştu.
Doku kaybının sonucu tehlikeli olabiliyor
Prof. Dr. Mustafa Bozbuğa, kimi şahıslarda hidrosefali oluştuğunda basıncın yükseldiğini ve beyinde baskı oluştuğunu söyledi ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Ancak beden buna adaptasyon gösterip vakit içinde istikrar oluşturabilir. Beyin-omurilik sıvısının artan basıncı ile baskı altında kalan beyin dokusu, hacmini biraz küçültebilir yani beyin dokusu kaybı yaşanır. Bu patolojik bir süreçtir fakat hayatı devam ettirebilmek için kişinin bedeni bu mekanizmayı kullanabilir. Yani doku kaybı yaşanır lakin süreç sonucunda baş içinde olağan basınca ve istikrara ulaşılır. Durum sonucunda ortada bir hastalık kalmaz ve bu durumda da hastalığın arta kalanı manasına gelen hastalığın sekeli oluşur. Bu durumlara bir müdahale gerekmez. Hidrosefalide beyne bası oluştuğunda bedenin hami düzenekleri her vakit kâfi olmayabilir ve durum bazen yaşamsal risk oluşturabilir. Bu yüzden şimdi kalıcı ve ziyanlı tesirleri oluşmadan yani hidrosefali daha etkin devirdeyken hemen duruma müdahale etmek gerekiyor.”
Tümör sıvı birikmesine yol açabiliyor
Hidrosefalinin birçok nedeni bulunduğunu vurgulayan Prof. Dr. Mustafa Bozbuğa, “Normal koşullarda muhakkak ölçüde beyin-omurilik sıvısı üretiliyor ve aşikâr bir deveran sağlanıp yeniden tıpkı ölçüde beyin-omurilik sıvısı emiliyor. Bu sürecin rastgele bir noktasında, gerek sıvının üretimi gerek deveranı gerekse emilimi basamaklarında oluşan bir sorun hidrosefaliye sebep olabilir. Örneğin beyin omurilik sıvısının üretildiği yerde ortaya çıkan bir tümör, çok beyin omurilik sıvısı üretimine yol açabilir. Sirkülasyon sırasında ortaya çıkan bir mani de hidrosefali sebeplerindendir. Deveran yolunun tıkanıklığına da en çok tümörler ya da gelişimsel anomaliler sebep olur. Bir diğer neden beyin-omurilik sıvısının emilim yetersizliğidir; bu durum, ekseriyetle kanama ya da iltihabi süreçler sonunda ortaya çıkar. Böylelikle her yaşta, farklı nedenler ile, farklı klinik tablolar hâlinde, farklı seyir ve sonuç gösteren hidrosefali hastalığı oluşabilmektedir.” tabirlerini kullandı.
Anne karnındayken teşhis edilebiliyor
Hidrosefalinin oluşum sisteminde üç farklı halkanın olduğunu belirten Prof. Dr. Bozbuğa, “Bu üç farklı evreden, -yani beyin-omurilik sıvısının imali, deveranı ve emilimi olmak üzere- yalnız biri değil birebir anda birden fazla etken tıpkı anda tesir gösterebilir. Mesela bir subaraknoid kanamada hem yolda tıkanıklık hem de emilimde yetersizlik bulunabilir ya da örneğin bir tümör durumunda hem üretimde artma hem beyin-omurilik sıvısının sirkülasyon yolu üzerinde daralma hem de emiliminde bozulma gelişebilir. Bu tip düzenek bozuklukları çabucak her çeşit hudut sistemini etkileyen patolojilere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Ortaya çıkması doğumsal, enfeksiyona bağlı, tümöre bağlı, intoksikasyona bağlı yahut başka nedenlere bağlı olabilir. Münasebetiyle anne karnından itibaren hidrosefaliler teşhis edilmeye başlanabiliyor.” dedi.
Çocuklardaki belirtilere dikkat edilmeli
Prof. Dr. Mustafa Bozbuğa, hidrosefali teşhisinin geriatrik devir yaşlarına kadar sürebildiğini söyledi ve kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Ancak hidrosefalinin yaşa nazaran nedenleri ve ortaya çıkış belirtileri farklı oluyor. Yapısal olarak ortaya çıkan hidrosefalilerde de tıpkı düzenekler bulunabiliyor. Hidrosefali belirtileri arasında baş içinde ve beyinde meydana gelen basınç artışının sonucu olarak baş ağrısı, bulantı, kusma, şuur bozuklukları, davranış bozuklukları, yürüme bozuklukları, yüksek kortikal işlevlerde yani bellek, karar verme ve soyut süreçlerde gerileme, zayıflama bulunabiliyor. Bununla birlikte, primer bir hastalıkla birlikte sekonder bir durum olarak ortaya çıktıysa ayrıyeten primer hastalığın belirtileri de olacaktır. Hidrosefalinin çocuklarda tespiti daha zordur. Gerçekten 1 yaş içindeki bir çocuk baş ağrısını tabir edemeyecektir. Fakat çocuklarda huysuzlanma, ağlama, başta büyüme, yeme sisteminin bozulması, şuurun etkilenmesi ve gelişim geriliği üzere belirtiler bu teşhisi akla getirebilir.”
En değerli tedavisi ‘Şant Yöntemi’
Rahim içi hayattan hayatın en geç periyoduna kadar her yaşta bireyde hidrosefalinin görülebileceğini vurgulayan Prof. Dr. Mustafa Bozbuğa, “Hidrosefalinin ömür usulüyle bağlantılı dış bir tetikleyicisi bulunmuyor. Kuşkusuz nedenine ve derecesine nazaran olmak kaydıyla, hidrosefalinin tedavisinin mümkün olduğunu söyleyebiliriz. Hidrosefalinin tedavisi de tekrar nedene nazaran değişir ve farklı imkanlar vardır; örneğin tümöre bağlı bir hidrosefalide sırf tümörün çıkartılması birçok defa kâfi olabilir. Kimi hastalarda endoskobik prosedürler kullanılır fakat yaygın olarak kullanılan cerrahi tedavi baş içindeki çok beyin-omurilik sıvısının bedende öteki bir yere aktarılmasıdır ki “Şant ameliyatları” dediğimiz tedavide temel budur. Beyin-omurilik sıvısı, beyin içindeki odacıklardan (ventrikülden) sıklıkla karın içi boşluğuna (periton) aktarılıyor.” dedi.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
