Bipolar bozuklukta aile, hasta ve doktor iş birliği önemli!

Dünyada en değerli toplum sıhhati sıkıntıları sıralamasında altıncı sırada yer alan ve hayat uzunluğu devam eden bir psikiyatrik rahatsızlık olan bipolar bozukluk, bireyin ömür kalitesini etkiliyor. Aile, hasta ve doktor iş birliğinin kıymetine işaret eden uzmanlar, bu iş birliğindeki aksamanın tedaviyi, hastanın uygunluk halini ve hayat kalitesini çok önemli manada etkileyebileceğine dikkat çekiyor.

Dünyada her yıl 30 Mart Dünya Bipolar Günü olarak anılıyor. Dünya genelinde yaklaşık 60 milyon kişinin bipolar bozukluktan etkilendiği kestirim ediliyor. Bipolar bozukluğu olduğu düşünülen ünlü ressam Vincent Van Gogh’un doğum günü olan 30 Mart, tüm dünyada ve Türkiye’de bipolar bozukluk ile ilgili farkındalık, dayanışma ve toplumsal damgalamaya karşı çaba günü olarak kutlanıyor.

Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Beyin Hastanesi Psikiyatri Uzmanı Dr. Firdevs Seyfe Şen, Dünya Bipolar Günü hasebiyle yaptığı açıklamada bipolar hastalarına yaklaşım konusunda ailelere tavsiyelerde bulundu.

Dünyada en değerli altıncı toplum sıhhati sorunu

Bipolar bozukluğun teşhis ve tedavisi olan, coğrafya, ırk ya da cinsiyet ayrımı gözetmeksizin tüm dünyada benzeri oranlarda ortaya çıkan bir hastalık olduğunu kaydeden Dr. Firdevs Seyfe Şen, “Bipolar bozukluğun dünya üzerindeki yaygınlığının yüzde 1 ile yüzde 2 arasında olduğu ve yüzde 5’e kadar çıkabildiği öngörülmektedir. Dünya Sağlık Örgütü’ne nazaran, en değerli toplum sıhhati sıkıntıları sıralamasında altıncı sıradadır. Zira süratle tedavi edilmezse potansiyel olarak pek çok kayba yol açabilecek bir hastalıktır.” diye konuştu.

Duygusal ve davranışsal iniş çıkışlarla devam eden bir rahatsızlık

Bipolar bozukluğun bir duygudurum bozukluğu olduğunu söz eden Psikiyatri Uzmanı Dr. Firdevs Seyfe Şen, “Bipolar bozukluk, manik ve depresif olmak üzere iki uçlu bozukluğun yaşandığı bir hastalıktır. Taşkınlık (mani) ya da çökkünlük (depresyon) periyotlarıyla muhakkak, duygusal ve davranışsal iniş çıkışlarla giden, orta devirlerde bireylerin olağan hallerine döndükleri, yineleyici özellikte ve hayat uzunluğu süren bir psikiyatrik rahatsızlıktır.”dedi.

Psikiyatri Uzmanı Dr. Firdevs Seyfe Şen, hastalığın kişinin riskli davranışlar sergilemesine neden olarak bu riskli davranışlar nedeni ile kişinin bağlantılarına ve mesleğine ziyan verebileceği ihtarında bulunarak bu nedenle süratli teşhis ve tedavinin çok kıymetli olduğunu söyledi.

Depresif devirde intihar kanıları ortaya çıkabilir

Bipolar bozukluğun periyotlarına ait bilgi veren Psikiyatri Uzmanı Dr. Firdevs Seyfe Şen, şunları söyledi:

Depresif devir: Çökkün, üzgün, ümitsiz, huzursuz hissetmek, bariz güç eksikliği, yorgunluk, konsantrasyon kaybı ve unutkanlık, günlük faaliyetlere ilgi kaybı, aileden ve etraftan uzaklaşma, hiçbir şeyden zevk alamama, değersizlik duygusu, suçluluk ve ümitsizlik, karamsarlık, kendinden kuşku duyma, halüsinasyonlar, mantıksız kanılar, uyumakta zorluk yahut çok ahenge, intihar niyetleri ile kendisini ortaya koyar.

Manik yahut hipomanik periyot: Hastalar yaratıcılıklarının arttığını, işlerinin olağanüstü gittiğini belirterek tedaviyi reddedebilirler. Bu periyotta çok derecede enerjik hissetmek, daima heyecanlı hissetmek, fikir değişiminde süratlilik, optimistlik, odaklanmakta sıkıntılar yaşamak, az uyumak, süratli konuşmak, cinsel istekte artış ya da uygunsuz cinsel davranışlar, çok sevinçli olmanın tam bilakis çok süratli sinirlenebilme, huzursuzluk, kavgacılık, iştah sorunları, dikkatsizlik, bu belirtilere bağlı alkol ve uyuşturucu kullanma durumu ile kendisini ortaya koyar.

Hasta yakını güçlü olmak zorunda

Bipolar hastası ile yaşamanın hastalığı yaşamak kadar sıkıntı ve gerilimli olduğunu tabir eden Dr. Firdevs Seyfe Şen, “Hatta birtakım durumlarda bilhassa hastalığın faal devirlerinde hastayı ve hastalık nedeni ile yaptıklarını denetim etmek gerekliliği için hasta yakını olmak daha da zordur. Uçak seyahati sırasında oksijen maskesi anonslarını hatırlayın: ‘Küçük çocuğu olan anneler için evvel kendi maskenizi takın sonra bebeğinizin maskesini takın.’ Hasta yakınlarının kendi ilgi alanları ve hobilerine vakit ayırması, çeşitli takviye kümelerine üye olması ve dayanak almaları kıymetlidir. Kendilerini ayakta ve güçlü tutamazlarsa hastaya takviye olmak çok zorlaşabilir.” diye konuştu.

Bipolar bozukluğun bireye, yetiştiği bölgeye, aileye, taşıdığı genlere ve kültürel coğrafyaya bağlı olarak semptomlarda değişiklik gösterebildiğini kaydeden Dr. Firdevs Seyfe Şen, bu hastalara genel yargılarla değil, daha kişi özelinde bakarak yaklaşmanın kıymetli olduğunu söz etti.

Aile, hasta, doktor iş birliğinde aksama olmamalı

Bipolar hastalarına yaklaşımda aile tavırlarının kıymetine işaret eden Dr. Firdevs Seyfe Şen, “Aile-hasta-doktor iş birliği, bipolar bozuklukta olmazsa olmaz bir üçlüdür. Bunlardan birinde aksama olması, tedaviyi, hastanın uygunluk halini ve ömür kalitesini çok önemli manada aksatabilir.” ihtarında bulunarak tavsiyelerini şöyle sıraladı:

Ailenin hastalık periyotlarını ve periyotlara ilişkin bulguları çok yeterli tanıması ve değişiklik halinde tedavi grubu ile iş birliğine geçmesi gerekir.

Hastaya dayanak olunmalı

Anlayışlı olun. Hastaya her şartta yanında ve takviye olduğunuzu hissettirmek değerlidir. Hastalığın seyri ve tedavi konusunda cesaretlendirici olmalısınız.

Sabırlı olmaya çalışın, tedaviden mucizeler beklemeyin. Vakte muhtaçlık olduğunu ve çok uzun müddet denetim altında olması gerektiğini unutmamaya çalışın. Gerçekçi olmak ve beklentiyi çok yükseltmemek her vakit hastanın lehinedir.

Hastalık periyodunda hastanın yaptıklarından hastayı sorumlu tutup eleştirmek, yargılamak hastaya ve tedaviye önemli ziyanlar verebilir.

Aile içi çatışma ve gerilim faktörlerinin mümkün olduğunca azaltılması kıymetlidir. Açık ve gerçekçi bir şekilde irtibat kurmaya çalışın.

Atak devirlerinde hiçbir davranışı ve söylenenleri şahsî algılamayın. Unutmayın ki hastalık nedeni ile kendisinden hiç beklenmeyen davranışları sergileyebilirler. Tahammül sınırlarınızın çok zorlandığını hissediyorsanız ortaya ara koymaya çalışın. Katiyen tartışmaktan kaçının.

Uykunun bozulması atak devirlerini hızlandırabilir!

Uyku ve iştah konusunda dikkatli olun ve yemesi için ve uyuması için teşvik edin. Uykunun bozulması atak periyotlarını hızlandırabilir.

Bilginin olmadığı yerde cehalet ve kaygı ortaya çıkar. Bilmediğiniz şeyleri yönetemezsiniz.

Hastalık ve tedavi hakkında bilgi edinin. Tedavi grubu ile sıkı bir bağlantıda olun ve her mevzuyu kesinlikle sorup öğrenmeye çalışın. Hastalık belirtileri konusunda her vakit alarm durumunda kalmaya çalışın.