Çağımızdaki ulaşım, irtibat, beslenme ve çeşitli teknolojik yenilikler kişinin hayat konforunu artırsa da başta inme (felç) olmak üzere Alzheimer …
Çağımızdaki ulaşım, irtibat, beslenme ve çeşitli teknolojik yenilikler kişinin hayat konforunu artırsa da başta inme (felç) olmak üzere Alzheimer, Parkinson, migren, depresyon, anksiyete bozuklukları, sigara ve husus bağımlılığı üzere rahatsızlıkları da beraberinde getiriyor. Tedavi edilmediğinde hastaların ömür konforunu olumsuz etkileyen ve hayati riske yol açabilen bu sağlık problemleri, günümüzdeki teknolojik yeniliklerin başında gelen Transkranyal Manyetik Stimülasyon (TMS) prosedürüyle tedavi edilebiliyor. Beynin elektriksel aktivitesinde düzenlemeler yapılarak hastalıklar için ilaç tedavileri ve rehabilitasyon uygulamalarının planlanabildiği TMS yolu, birtakım durumlarda ilaç tedavisinin alternatifi olarak da tek başına kullanılabiliyor.
Memorial Hizmet Hastanesi Nöroloji ve İnme Akut Tedavi Ünitesi’nden Prof. Dr. Talip Asil, Transkranyal Manyetik Stimülasyon (TMS) usulü hakkında bilgi verdi.
Beynin kendini tamir sürecine katkı sağlıyor
Transkranyal Manyetik Stimülasyon (TMS) usulü ile baş derisinin yanında yer alan bir bobin aracılığı ile kısa ve süratle değişen yüksek yoğunluklu bir elektrik akımı elde edilmektedir. Bu sistem ile beyin dokusunda bir elektrik akımı üretebilen güçlü bir manyetik alan meydana getirilmektedir. Oluşturulan akım daha sonra bobinin altında bulunan yakındaki hudut ağlarını uyararak nörofizyolojik ve davranışsal tesirler meydana getirmektedir. TMS’de kullanılan manyetik darbeler ağrısız bir şekilde kafatasından geçerek, beynin farklı kısımları ortasındaki irtibatı sağlayan hudut hücrelerini uyarıp beynin kendini tamir sürecine katkıda bulunmaktadır.
Psikiyatrik ve nörolojik hastalıkların tedavisinde tesirli
Bedendeki hareket, konuşma, bellek üzere işlevler ve hatta davranışlar beyinde hudut hücreleri tarafından üretilen elektriksel ihtar sayesinde gerçekleştirilmektedir. TMS beyin stimulasyon teknikleri arasında tanınan noninvaziv yani girişimsel olmayan bir tekniktir. TMS aygıtı ile beynin oluşturduğu sinirsel ihtar bir şekilde ölçülerek muhakkak hastalıkların teşhisinde kullanılmaktadır. Ayrıyeten bu TMS’nin ürettiği manyetik alanın beynin elektriksel alanını uyarması ile birçok psikiyatrik ve nörolojik hastalığın tedavisinde ve rehabilitasyonunda da kullanılmaktadır.
İnme, Alzheimer ve Parkinson hastaları için umut verici tedavi
Teşhis ve tedavideki teknikler arasında kimi farklılıklar olsa da, TMS giderek daha fazla nöropsikiyatrik hastalığın tedavi sürecinde faal olarak kullanılmaktadır.
Teşhis ve tedavisinde kıymetli avantajlar yağladığı nörolojik hastalıklar şunlardır;
İnme (felç): Çağımızın hayati risk ve sakat bırakma oranı en yüksek olan hastalıklarından biri olan inme (felç), beyin damarlarındaki tıkanma yahut kanamaya bağlı olarak yürüme, konuşma, görme üzere beyin tarafından yönetilen işlevlerin kalıcı hasarı ile sonuçlanmaktadır. İnme gelişen hastalarda birinci birkaç saat içerisinde beyinde nöron ismini verilen hücreler kalıcı olarak hasarlanmaktadır. Tesirli birinci tedavinin tıkalı damarın açılması yahut kanamanın denetim altına alınması formunda birinci birkaç saat içerisinde yapılması hayati değer taşımaktadır. Nöronların kendini yenileme kabiliyeti hayli sonludur, bu nedenle inme sonrası hastalarda kalıcı sekeller oluşması sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Günümüzde nörorestoratif tedavi olarak isimlendirilen nöronların yenilenmesi formunda tedavi seçenekleri bulunmamakla birlikte rehabilitasyon ile bu hastaların kaybettikleri işlevlerin bir kısmını ya da tamamını yine kazanmaları mümkün olabilmektedir. TMS uygulamaları, konuşma bozukluğu, görme bozukluğu, motor güçsüzlük halinde sekel inme bulguları olan hastalarda fizikî rehabilitasyona takviye olarak hastaların daha fazla ve daha süratli düzelmelerine katkıda bulunmaktadır. Bilhassa üst ekstremitede güçsüzlüğü olan hastalarda epey faydalı bir tedavi tekniğidir.
Alzheimer hastalığı: Alzheimer, günümüzde görülen en sık bunama hastalığıdır. Bu rahatsızlıkta beyin korteksinde yer alan hudut hücreleri ilerleyici bir şekilde yok olmaktadır. Hastaların hastalığın ileri evrelerinde yalnızca hafızaları değil, birçok bilişsel işlevi kalıcı olarak kaybedilebilmektedir. Alzheimer için kullanılan ilaçlar hastalığın ilerleme sürecini yavaşlatmakta lakin bu süreci durduramamakta yahut bu tablodan geri dönülmesini sağlayamamaktadır. Alzheimer hastalarının ilaç tedavilerinin yanı sıra diyetlerinin, bilişsel destekleyici terapilerinin düzenlenmesi, antrenman programlarının oluşturulması hastalık sürecinin yavaşlamasına katkıda bulunmaktadır. TMS uygulamalarının Alzheimer hastalığında ilerlemeyi yavaşlattığı ortaya çıkmıştır. TMS, bu hastalarda tek başına uygulanacak bir tedavi değil, ilaç ve başka tedavileri bütünleyecek bir dayanak tedavisi olarak düşünülmelidir. Başka tedavilerde olduğu üzere TMS’nin de ileri evre demansı olan hastalarda yararı olmamaktadır. Bu nedenle TMS tedavisi Alzheimer hastalığının erken ve orta evrelerinde planlanmalıdır.
Parkinson Hastalığı: Parkinson, bedende motor uyumun bozulması ile birlikte hareketlerde yavaşlama ve/veya ekstremitelerde titreme ile seyreden, nöronların hasarlandığı bir hastalıktır. Bahsi geçen motor işlev kayıplarının yanı sıra; uyku bozuklukları, depresyon, istikrar bozuklukları, telaş bozuklukları üzere birçok nonmotor işlev sorununa de sebep olmaktadır. Parkinson için kullanılan ilaçlar hastaların semptomlarını düzeltmeye ve günlük hayatlarının kalitesini artırmaya yöneliktir. İlaçların uzun periyotta kullanılması, yönetilmesi güç yan tesirlere yol açabilmektedir. TMS uygulamaları Parkinson hastalarında ilaç tedavilerine ek olarak bilhassa nonmotor işlevlerin düzelmesine katkıda bulunabilmektedir. Ayrıyeten TMS uygulamaları ilaç ihtiyacını azaltarak uzun periyotta hastalığın yönetilmesini de kolaylaştırmaktadır. TMS, Parkinson hastalarında ilaç tedavisi, rehabilitasyon, diyet, idman programları ile birlikte bütüncül olarak planlanırsa faal olabilecek bir tedavi tekniğidir. Yani TMS uygulamaları ilaç tedavilerinin yahut öteki tedavi metotlarının bir alternatifi değildir.
Migren: Migren toplumda epey yaygın olan ve hem hayat kalitesini bozan hem de önemli ekonomik kayıplara neden olan bir baş ağrısı hastalığıdır. Yapılan çalışmalarda, TMS formülünün migren atak sıklığını azalttığı ve birebir vakitte atakların şiddetlerini de düşürdüğünü gösterilmiştir. Migrenli hastalarda TMS öteki ilaç tedavilerine dayanak olarak kullanılabileceği üzere, ilaç tedavisinden bir sonuç alınamayan yahut ilaç tedavisi almasında sakınca olan hastalarda da kullanılabilmektedir.
Ağrı: Transkranyal Manyetik Stimülasyon (TMS) sistemi, migren dışında kronik nörojenik nöropatik ağrıların denetiminde de kullanılmaktadır. Yüz ağrıları, trigeminal nevralgi, nöropatik ağrı ve inme sonrası ağrıların tedavisinde TMS’nin faal olduğu ile ilgili birçok klinik çalışma mevcuttur. Kronik nörolojik ağrılar ekseriyetle tedavilere dirençlidir ve kullanılan ilaçların kimi yan tesirleri olabilmektedir. TMS ilaç tedavilerine dayanak olarak yahut bu tedavilerin kullanılamadığı durumlarda alternatif olarak bu hastalar için yardımcı olabilecek bir tedavi yoludur.
Depresyon ve sigara bağımlılığında özel tedavi yolu
Çeşitli psikiyatrik hastalıklarda non-invaziv ve düzgün tolere edilebilir bir aygıt olan Transkranyal Manyetik Stimülasyon(TMS) uygulamaları standart tedavilere ek olarak yahut ilaç tedavisi uygulanamayan durumlarda alternatif olarak kullanılabilmektedir. TMS, psikiyatrik hastalıklarda standart bir rehber önerisi olmaktan çok, her hastanın özelliklerinin kıymetlendirilmesi ile kullanılabilecek ferdî bir tedavi tekniğidir. TMS’nin kullanıldığı psikiyatrik rahatsızlıklar şunlardır;
Depresyon: Depresyonlu hastalarda TMS tedavisinde elektromıknatıs, beynin ruh hali denetimi ve depresyonla ilgili bölgesindeki hudut hücrelerini uyaran manyetik bir darbeyi ağrısız bir şekilde iletir. TMS’nin depresyonda aktivitesi azalmış beyin bölgelerini aktive ettiği düşünülmektedir. TMS’nin depresyondaki tesir sistemi tam olarak bilinmemekle birlikte, manyetik ihtarın hudut hücrelerinin çalışmasını uyardığı, bunun da depresyon semptomlarını hafiflettiği ve ruh halini güzelleştirdiği düşünülmektedir. Açık tesir sistemi bilinmese de, depresyonlu hastalarda TMS’nin faydasını gösteren birçok klinik çalışma vardır. Bu tedavi tekniği depresyon hastalarında Amerikan İlaç Dairesi (FDA) tarafından onay almış bir metottur.
Sigara ve husus bağımlılığı: Transkranyal Manyetik Stimülasyon (TMS) sistemi, nikotin bağımlılığı ve öbür husus bağımlılıkları ile ilgili beyin yapılarını ve ağlarını maksat alan manyetik darbelerin kullanımını içermektedir. Bağımlı kişinin beynin ödül sürece kısmı istikrarsız haldedir. Ortaya çıkan ispatlar, TMS’nin bağımlılıkla ilgili sinirsel devreleri direkt hedefleyebileceğini ve bağımlıların husus ya da sigarayı bırakma sürecinde onlara yardımcı olabileceğini göstermiştir.
Anksiyete bozuklukları: Transkranyal Manyetik Stimülasyon (TMS) tedavisi, kimi anksiyete bozukluğu tanısı olan hastalarda da tedaviye besbelli şekilde katkıda bulunmaktadır
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
