Dehidratasyon, bedenin aldığından daha fazla su kaybetmesi sonucu meydana geliyor. Yetersiz sıvı alımı ve beslenme, böbrek hastalıkları, diyabet …
Dehidratasyon, bedenin aldığından daha fazla su kaybetmesi sonucu meydana geliyor.
Yetersiz sıvı alımı ve beslenme, böbrek hastalıkları, diyabet, ishal ve çok terleme sonucu oluşabiliyor. Kaybedilen sıvıyla birlikte mineral tuzlar yahut elektrolitler, bilhassa sodyum ve potasyum istikrarında bozukluklar oluşuyor. Kaybedilen suyun yerine konulmaması bedende önemli sorunlara yol açabiliyor. Bilhassa yaz aylarında fark etmeden gelişebilen, çok terleme ve yetersiz sıvı alımı ile görülebilen dehidrasyona çok dikkat edilmesi gerekiyor. Memorial Şişli Hastanesi İç Hastalıkları Bölümü’nden Uz. Dr. Yeliz Zıhlı Kızak, dehidratasyon hakkında bilgi verdi.
Vücut gün uzunluğu 2,5 litre su kaybediyor
Yetişkin bir insanın beden yükünün yaklaşık 65’i sudan meydana gelir. Su, hücrelerin içinde, kan damarlarının içinde ve hücreler arasında bulunur. Olağan kaideler altında beden günde yaklaşık 2-2,5 litre su kaybeder ve bu ölçünün tekrar bedene girmesi gerekir. Su bedeni sıklıkla ter, idrar ve dışkı yolu ile terk eder. Bu kayıplar günlük olarak yeteri kadar sıvı tüketimi ile telafi edilemezse dehidratasyon meydana gelir ve beden olağan işlevlerini yerine getiremez. Dehidratasyon kaybedilen sıvının ölçüsüne nazaran hafif, orta ve şiddetli olmak üzere 3 kümeye ayrılır. Hafif dehidratasyon yaygındır ve çoklukla gün boyunca yetersiz sıvı alımından kaynaklanır. Çocuklarda ishale bağlı dehidratasyonu sık görülmektedir. Şiddetli dehidratasyonda sudan daha fazla sodyum kaybedilir. Bu tip dehidratasyonda hiponatremi gelişebilir. Hiponatremi kandaki sodyum oranının 135 mEq/ L’den düşük olmasıdır.
Dehidratasyonun birçok nedeni bulunuyor
Yetersiz beslenme ve yetersiz sıvı alımı: Sağlıklı bir kişinin günlük ortalama 2-2,5 litre su tüketmesi gerekir. Bu ölçü yaş, kilo ve günlük fizikî aktiviteye bağlı olarak değişiklik gösterir. Kişinin günlük muhtaçlığı kadar su tüketmemesi dehidratasyon ile sonuçlanabilir.
Kusma ve ishal: Birtakım hastalıklara bağlı olarak gelişen şiddetli bir şekilde ortaya çıkan akut yahut uzun süren kronik ishaller, bilhassa kusma da eşlik ediyorsa çok fazla su ve elektrolit kaybına neden olabilmektedir. Bu iki rahatsızlık farklı başka da dehidratasyona sebep olabilmektedir. İshal bakteri, virüs yahut parazit kaynaklı olabilmektedir. Bebeklerde, çocuklarda, yaşlılarda ve yeme bozukluğu (örneğin bulimia) olan şahıslarda kusma nedeniyle dehidratasyon riski daha yüksektir.
Aşırı terleme: Ter ve terleme, bedenin ısı, nem ve fizikî aktivite durumlarında kullandığı bir soğutma sistemidir. Yüksek hava sıcaklıkları ter yolu ile sıvı kaybına neden olmaktadır. Hipertiroidi üzere birtakım kronik hastalıklar ve yoğun idmana bağlı olarak da fazla terlenmesi şayet kâfi sıvı tüketilmezse dehidratasyona eğilim yaratır. Çok sıcak bölgelerde yaşayan ve güneş altında durmak zorunda olanlar da dehidratasyon açısından risk altındadır.
Yüksek ateş: Ateşin 38 derecenin üzerinde seyrettiği hastalıklarda sıvı kaybı görülebilir ve sıvı açığının yerine konmaması dehidratasyona neden olur. Güneş yanıkları da sıvı kaybına neden oldukları için dehidratasyon sebebidir.
Diyabet: Kan şeker düzeyleri yüksek seyrettiğinde böbrekler şekeri bedenden atmak için idrar ölçüsünü artırarak sıvı kaybına neden olur.
Böbrek hastalıkları: Böbreklerin su tutma özelliğini kaybetmesine neden olan günlük idrar ölçüsünün arttığı hastalıklarda kâfi sıvı dayanağı sağlanmazsa dehidratasyon görülebilmektedir.
Şiddetli dehidratasyon ömrü tehdit ediyor
Dehidratasyon sonucu ortaya çıkan belirtiler, sıvı kaybı şiddetine nazaran değişiklik gösterir. Hafif dehidratasyonda halsizlik, yorgunluk, ağız kuruluğu, susama hissi, cilt kuruluğu, idrar ölçüsünde azalma, kabızlık gözlenmektedir. Şiddetli dehidratasyon olaylarında genel durum bozukluğu, şuur bulanıklığı, kan basıncında düşme, gözlerde kararma, baş dönmesi, baş ağrısı ve çarpıntı üzere yakınmalar gelişir. Şiddetli dehidratasyon ömrü tehdit eden önemli bir acil durumdur.
Dehidratasyon derecesi ve nedenine nazaran tedavi şekillendiriliyor
Amaç kaybedilen sıvı ve elektrolitlerin yerine konulmasıdır. Hafif ve orta derecedeki dehidratasyonun tedavisinde hastaların kâfi ölçüde sıvı alması sağlanır. İshal, kusma ve böbrekler yolu ile çok sıvı kaybı olan olaylarda ağızdan verilen sıvı yetersiz kalıp, damar yolu ile elektrolit içeren sıvılar verilir. Bayılma, şuur kaybı yahut öbür önemli bulgularla seyreden şiddetli dehidratasyon olaylarında acil müdahale gereklidir. Hastaların elektrolit durumunun da değerlendirilmesiyle sıvı eksikliği damar yolu ile istikrarlı elektrolit içeren sıvılar kullanılarak yerine konulur.
Bebekler, çocuklar ve ileri yaşlılar risk altında
Dehidratasyon herkesin başına gelebilir fakat kimi beşerler daha yüksek risk altındadır. En çok risk altında olanlar şunlardır;
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
